Polska gospodarka dochodzi do kresu prostego rozwoju - wykorzystane zostało znakomicie masowe uruchomienie przedsiębiorczości Polaków w latach 90. XX wieku, dobrze wykorzystano narzędzia rozwoju imitacyjnego oraz rozwoju poprzez inwestycje zagraniczne. Ale te mechanizmy rozwojowe przestaną już działać bardzo silnie, a czasem przestaną działać w sposób istotny. Trzeba uruchomić działania bardziej subtelne, głównie poprzez rozwój innowacyjny, rozwój gospodarki opartej na wiedzy.

Polska wciąż ma pewien zasób, który - wykorzystany we właściwy sposób - mógłby się stać istotnym zaczynem wzrostu nowej gospodarki: to polskie szkolnictwo wyższe i sektor badań naukowych. Niestety, to jeden z niewielu obszarów, w którego zasadniczej części nie uruchomiono mechanizmów konkurencyjnych, i który tkwi wciąż w korporacyjnych regułach ograniczających jego efektywność oraz możliwość konkurowania w świecie z najlepszymi. A w dobie rozwoju gospodarki opartej na wiedzy to wokół instytutów badawczych tworzą się najważniejsze ośrodki nowej gospodarki.

Drugim podstawowym polskim zasobem są młode, dobrze wykształcone roczniki wyżu demograficznego: obecni trzydziesto- i dwudziestolatkowie. To zasób bezcenny i niepowtarzalny, bo składają się nań w ogromnej większości osoby z rodzin niezamożnych, których rodzice zwykle nie kończyli szkół wyższych. Zaś osoby z pierwszego pokolenia, uzyskującego wysoki status wykształcenia i duże szanse awansu społecznego, mają zwykle bardzo silną motywację do pracy i wysiłku. Pokolenie ich dzieci już takiej motywacji i zapału w skali masowej mieć nie będzie.

Nadchodzące lata są okresem, który zdecyduje o pozycji Polski w przyszłym świecie. Niestety, coraz częściej mam wrażenie, że polscy politycy, ale i zdecydowana większość elit pogodziła się z tym, iż Polska będzie państwem drugo- lub nawet trzeciorzędnym. To dlatego, wspólnie z prof. Antonim Kuklińskim, zaproponowaliśmy marszałkowi województwa małopolskiego, Markowi Nawarze, aby tematem III Konferencji Krakowskiej stała się debata o przyszłości Polski. Tak rozumiemy swoją obywatelską odpowiedzialność za przyszłość naszego państwa i powinność formułowania pytań, ale i stawiania tez, które pomogą politykom dokonywać właściwych wyborów.

Dr KRZYSZTOF PAWŁOWSKI jest prezydentem Wyższej Szkoły Biznesu - National-Louis University w Nowym Sączu.