Po staremu i na nowo

W sprawie nienaruszalnej godności życia ludzkiego Episkopat wystosował specjalne oświadczenie, w którym napisano m.in., że życie ludzkie nie powinno być przedmiotem politycznych przetargów, a szacunku dla życia nie wolno uzależniać od warunków ekonomicznych. Jednocześnie biskupi zaapelowali do rządzących, aby zwrócili uwagę “na rzeczywiste trudności, z którymi boryka się społeczeństwo. Należą do nich bieda społeczna, bezrobocie, korupcja, brak odpowiedniego przygotowania, zwłaszcza rolników, do nowych warunków życia w jednoczącej się Europie".

Komentując propozycję uznania związków homoseksualnych za małżeństwo kard. Józef Glemp powiedział: “Taki związek jest bardzo niezgodny z naturą ludzką. Można takie zachowania rozwijać, przyzwyczaić się do takich niepoprawnych zachowań". Biskupi przyjęli również główne założenia listu na uroczystość Świętej Rodziny (28 grudnia). List, oprócz sprzeciwu wobec eutanazji i małżeństw homoseksualnych, ma tłumaczyć, dlaczego zapłodnienie in vitro nie może być akceptowane przez katolików.

Episkopat domaga się umieszczenia w Traktacie Konstytucyjnym Unii Europejskiej odniesienia do wartości religijnych i moralnych. Biskupi wytknęli preambule przyszłej konstytucji m.in. brak odniesienia do Boga jako źródła elementarnych wartości i brak jakiegokolwiek odniesienia do uformowanego sumienia jako podstawowego kryterium oceny moralnej. W dokumencie brakuje również odniesienia do zasad solidarności i pomocniczości, na których powinno opierać się współdziałanie organów UE z instytucjami narodowymi. Zdumienie biskupów budzi także pominięcie idei braterstwa. W imię demokracji Episkopat domaga się poszanowania dla wartości religijnych oraz moralnych.

Kościół w Radiu, księża w mediach

Biskupi przyjęli umowę z właścicielami Radia Maryja, Warszawską Prowincją Zgromadzenia Redemptorystów. Ogólna zasada stanowi, że toruńska rozgłośnia, której zadaniem jest ewangelizacja i katechizacja, nie będzie utożsamiać się z żadnym ugrupowaniem politycznym. “Radio Maryja to rozgłośnia ponad-diecezjalna, katolicka i bez polityki" - tak umowę streścił bp Sławoj Leszek Głódź. Dokument nie rozstrzyga, jak powoływany lub odwoływany ma być dyrektor radia: “To są sprawy wewnętrzne Warszawskiej Prowincji Zgromadzenia Redemptorystów" - argumentował przewodniczący Zespołu Duszpasterskiej Troski o Radio Maryja. Nadal dyskutowana jest treść statutów rozgłośni (opracowali je redemptoryści). Statuty i umowy zostaną prawdopodobnie zatwierdzone na następnym zebraniu Episkopatu (pod koniec listopada w Częstochowie).

- Chciałbym pozostać optymistą w ocenie perspektywy dalszych rozmów - powiedział “Tygodnikowi" abp Józef Życiński. - Za żenujące uważam, że trwają one tak długo. W przypadku tym nie chodzi przecież o pertraktacje między Kościołem a jakąś strukturą zewnętrzną, ale o tę formę ewangelizacji w mediach, która jest wyrazem nauczania Kościoła, i skutkiem tego wszystkie zakony powinny ją przyjmować bez stawiania dodatkowych warunków.

Episkopat dyskutował też o powrocie na antenę TV Puls (pod nazwą TV Niepokalanów-Puls). “Obawialiśmy, że to będą zaduszki tej telewizji, ale dzięki współpracy z Anteną 1 i Polsatem program zmartwychwstał" - mówił bp Głódź. Przypomniał, że telewizja obejmuje zasięgiem 15 proc. terenu Polski, ale po podpisaniu umów z Canal+ i Polsatem Cyfrowym obejmie nawet 50 proc. “W marcu 2004 r. kończy się koncesja programu, ale zostanie ona poszerzona" - poinformował biskup.

Na obradach stanęła też sprawa “Wskazań dla duchownych występujących w mediach". Bp Głódź wyjaśnił, że projekt dokumentu został przyjęty i czeka teraz na rekognicję (zgodę) Stolicy Apostolskiej. Instrukcja jest rozwinięciem kanonu 831. Kodeksu Prawa Kanonicznego - tłumaczył przewodniczący Rady ds. Środków Społecznego Przekazu Konferencji Episkopatu. Przypomnijmy: w pierwszym paragrafie tego kanonu czytamy, że w tytułach prasowych, które “wyraźnie atakują religię lub dobre obyczaje, wierni mogą coś zamieszczać jedynie dla słusznej i uzasadnionej przyczyny. Duchowni i członkowie instytutów zakonnych mogą to czynić jedynie za zgodą ordynariusza miejsca". Z kolei paragraf 2. pozostawia Konferencjom Episkopatów określenie warunków, na jakich duchowni i członkowie instytutów zakonnych mogą brać udział “w programach radiowych i telewizyjnych dotyczących nauki katolickiej i obyczajów".

Instrukcja zawiera pięć punktów, które regulują, czym ma się cechować występujący w mediach duchowny, jakie opinie ma wyrażać (nie prywatne, lecz zgodne z nauczaniem Kościoła), jaki strój obowiązuje go podczas publicznych wystąpień oraz jakie ciążyć będą na nim sankcje za złamanie wskazań. Dokument wspomina także o konieczności zgody biskupa miejsca na występowanie duchownego w mediach. Szczegółowa treść nie została na razie ujawniona.

- W tym dokumencie nie ma nic nowego ponad Kodeks Prawa Kanonicznego - tak “Wskazania" skomentował dla “TP" bp Tadeusz Pieronek. - Jest to instrukcja potrzebna dla legitymizacji tych ludzi, którzy uważają, że powinni kontrolować media. Jedyną nowością jest może nakaz, że duchowni występujący w mediach powinni nosić strój duchowny. Ale nie sądzę, żeby to była rewelacyjna norma na wiek XXI.

"Nowe" przykazania

Episkopat zdecydował, że 4 grudnia obchodzony będzie Dzień Modlitw za Bezrobotnych (wspomnienie św. Barbary, patronki górników). Dziennikarze pytali, czy Kościół będzie mediatorem w sporze między kolejarzami, którzy zapowiedzieli na początek listopada strajk generalny, a rządem. Metropolita katowicki, abp Damian Zimoń zaznaczył, że na razie nikt o takie pośrednictwo nie prosił. “Zobaczymy, nie narzucamy się" - dodał. “Nie da się zlikwidować bezrobocia. Trzeba jednak myśleć nie tylko o tym, jak dzielić się owocami pracy, ale też samą pracą. To zadanie dla związków zawodowych" - stwierdził metropolita, precyzując jednak, że związkowcy winni koncentrować się na działalności społecznej, a nie politycznej.

Konferencja Episkopatu Polski przygotowała list pasterski na temat przykazań kościelnych, których nowe sformułowanie w redakcji zaproponowanej przez polskich biskupów zatwierdziła watykańska Kongregację Nauki Wiary. Aktualna wersja brzmi następująco: 1. W niedzielę i święta nakazane uczestniczyć we Mszy świętej i powstrzymać się od prac niekoniecznych. 2. Przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramentu pokuty. 3. Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym przyjąć Komunię Świętą. 4. Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymywać się od udziału w zabawach. 5. Troszczyć się o potrzeby wspólnoty Kościoła.

List zostanie odczytany w kościołach 30 listopada, czyli w pierwszą niedzielę Adwentu - od tego dnia mają obowiązywać “nowe" przykazania. Biskupi zachęcają, aby zgodnie z tradycją katolicy w Polsce - chociaż nie ma już takiego obowiązku - uczestniczyli w liturgii w uroczystości: Niepokalanego Poczęcia, św. Józefa, św. Piotra i Pawła. Uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego przeniesiono na siódmą niedzielę wielkanocną. Świętem nakazanym pozostaje uroczystość Objawienia Pańskiego (Trzech Króli); biskupi mają nadzieję, że “nadejdzie taki czas, kiedy to ważne święto stanie się dniem wolnym od pracy". Wzywają także do przestrzegania dni i okresów pokuty i postu. Powstrzymanie się od pokarmów mięsnych obowiązuje katolików, którzy ukończyli 14. rok życia. Post - czyli jeden posiłek do syta w ciągu dnia, obowiązuje katolików pomiędzy 18. a 60. rokiem życia. Ponadto, we wszystkie piątki i w Wielkim Poście wierni nie powinni uczestniczyć w zabawach.

Zmiany i spekulacje

W minionym tygodniu zainteresowanie mediów skupiło się nie tylko na obradach Episkopatu. Prasa mnoży spekulacje wokół ewentualnych zmian personalnych oraz administracyjnych w polskim Kościele. Dwóch kardynałów-metropolitów osiągnęło już wiek emerytalny - Franciszek Macharski w Krakowie i Henryk Gulbinowicz we Wrocławiu. W przyszłym roku 75 lat skończy również kard. Glemp z Warszawy. Co ważne, każde z tych trzech miast to tzw. posto cardinalizio, czyli metropolia, której arcybiskup zwyczajowo otrzymuje od papieża biret kardynalski. Dziennikarskie spekulacje rzadko sprawdzają się w przypadku kościelnych nominacji, warto jednak zauważyć, że Polska Agencja Prasowa, znana z dbałości o rzetelność informacji, podała, że kandydatami na arcybiskupstwo we Wrocławiu są bp Głódź i nuncjusz apostolski w Polsce, abp Józef Kowalczyk. W przyszłym roku Episkopat wybierze też przewodniczącego; kard. Glemp zapowiedział, że nie będzie kandydował, ale jednoczenie zasugerował, iż wskazane byłoby, aby przewodniczącym został jego następca w Warszawie (tu najczęściej wspomina się o wiceprzewodniczącym Episkopatu, abp. Józefie Michaliku z Przemyśla).

Co do zmian terytorialnych; jeszcze przed obradami Prymas ujawnił, że rozważane jest utworzenie diecezji wokół Bydgoszczy, ale “wielkiej rewolucji nie będzie". Jak dowiedział się “Tygodnik", ewentualne utworzenie diecezji bydgoskiej podyktowane jest racjami demograficznymi. Bydgoszcz, z prawie 400 tys. mieszkańców, zajmuje ósme miejsce na liście największych miast w Polsce. Tymczasem podlega - ze względów już tylko czysto historycznych - archidiecezji z siedzibą w Gnieźnie, które liczy ok. 80 tysięcy mieszkańców.

MZ, KAI