Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Dwudziestolecie wprowadzenia stanu wojennego w Polsce stało się okazją do zorganizowania wielu spotkań przez Polonię w USA. W Waszyngtonie Anna Niewiadomska, radca do spraw kultury ambasady RP, wspólnie z Sophie Miś-kiewicz z Kongresu Polonii i Chrisem Michejda, przypomniała działalność grupy Polaków, którzy jesienią 1981 roku stworzyli organizację „Friends of Solidarity”, czyli „Przyjaciół Solidarności”. W tamtą niedzielę,13 grudnia, byliśmy pierwszą grupą, która w stolicy USA wyszła na ulicę, by protestować przed tą samą ambasadą, reprezentującą ówczesny rząd Polski.
W auli Studiów Międzynarodowych George-town University, gdzie do niedawna wykładał prof. Zbigniew Brzeziński , a „Przyjaciele Solidarności” mieli maleńkie biuro, spotkaliśmy się 20 listopada tego roku. Na sali byli członkowie „Przyjaciół Solidarności”, przedstawiciele ambasady RP, Kongresu Polonii, Amerykanie i Polacy. Wspólnie przypomnieliśmy sobie film dokumentalny „Citizens” („Obywatele”), zrealizowany przez obecnego na sali Amerykanina Richarda W. Adamsa. Jest to jedyny pełnometrażowy film wyprodukowany w USA, który pokazuje „Solidarność” 1980-81, jako ideę i ruch społeczny zorientowany na porozumienie, a nie konflikt. Amerykańska premiera filmu odbyła się w Museum of Modern Art w Nowym Jorku w 1986 roku. Emitowano go w wielu kanałach telewizji publicznych, w czasie kulturalnych i pokojowych spotkań, na konwencjach i festiwalach. W Polsce można go było oglądać na prywatnych pokazach w Krakowie. Po jednym z nich, w 1987 roku, red. Jerzy Turowicz sugerował, żeby koniecznie stworzyć polską wersję filmu. Taką wersję pokazano dopiero 12 grudnia 1991 w Programie 2 TVP. Na film składają się obszerne rozmowy z członkami „Solidarności”, którzy znaleźli się w USA odcięci od kraju. Niektóre, jak wizyta w domu Stanisława Barańczaka, są niezwykłym dokumentem uczestnictwa bohaterów filmu w tworzeniu kultury niezależnej. Całość jest kombinacją osobistych reminiscencji, fotografii oraz muzyki (głównie pieśni Jacka Kaczmarskiego wykonywanych podczas koncertu w Nowym Jorku na początku lat 80.).
Autor otrzymał podziękowanie z polskiej ambasady, wręczone przez radcę Mirosława Sawickiego, oraz nagrodę przyznawaną amerykańskim przyjaciołom Polski, Amicus Polo-niae. Dziękując za wyróżnienie, Richard Adams odczytał list napisany przez ambasadora RP w 1930 roku do jego dziadka, informujący o przyznaniu mu Orderu Polonia Restituta. Po dwudziestu latach film, który pokazuje społeczeństwo głęboko wierzące w prawo kształtowania swojego losu, przeżywa renesans. Warto go zobaczyć na nowo i warto pamiętać.
JOANNA WOYCIECHOWSKA
(Waszyngton)
