Noble 2021: znamy laureatów z chemii

Komitet Noblowski ogłosił dzisiaj laureatów tegorocznej nagrody w dziedzinie Chemii. Otrzymali ją Benjamin List i David W.C. MacMillan za „rozwój asymetrycznej organokatalizy”.

06.10.2021

Czyta się kilka minut

Ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla z chemii, Sztokholm 6 października 2021 r. / JONATHAN NACKSTRAND/AFP/East News /
Ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla z chemii, Sztokholm 6 października 2021 r. / JONATHAN NACKSTRAND/AFP/East News /

Związki chemiczne powstają w najróżniejszych rekcjach. Aby reakcje mogły zachodzić wydajnie, często konieczne okazuje się zastosowanie jakiegoś dodatkowego elementu. Tegoroczni laureaci opracowali zupełnie nowy mechanizm tworzenia związków chemicznych z wykorzystaniem enzymów (głównie specyficznych białek) oraz metali. List sprawdził, czy reakcja enzymatyczna wymaga całej cząsteczki, czy też może być przeprowadzana przez pojedyncze aminokwasy. W udanym doświadczeniu użył jednego z nich  proliny. MacMillan z kolei wyprodukował proste cząsteczki organiczne, które w odróżnieniu od metali mogły pracować w szerokich warunkach środowiska. Wykorzystywane przez obu badaczy molekuły działały, ponieważ posiadały atom azotu, który ma naturalne powinowactwo do potrzebnych w reakcjach elektronów.

Odkrycia te przyczyniły się do opracowania zupełnie nowej drogi katalizy, rozwijanej intensywnie od 2000 r. Z jednej strony nowo opracowywane cząsteczki naśladują enzymy. Z dużą specyficznością przeprowadzają reakcje tworzenia konkretnych asymetrycznych związków (mających się do siebie jak lustrzane odbicia dłoni). Podobnie jak one mogą działać w ciągu reakcji bez zbędnych produktów ubocznych. W odróżnieniu od metali są bardziej stabilne. Nowa metoda jest również tańsza i bezpieczniejsza dla środowiska.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Mariusz Gogól – doktor biochemii, biolog, popularyzator nauki. Specjalista komunikacji naukowej związany ze Stowarzyszeniem Rzecznicy Nauki od początku jego działalności. Współpracuje m.in. z Państwowym Wydawnictwem Naukowym, Serwisem Nowaja Polsza oraz… więcej