chemia

Artykuły na ten temat

Telewizor z Noblem? Nagrodę z chemii przyznano za kropki kwantowe

Wojciech Brzeziński
Szwedzka Akademia przyznała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za badania nad kropkami kwantowymi. Stanowią one podstawę nowoczesnych wyświetlaczy, ale mogą też…
Laureaci Nagrody Nobla 2022. Od lewej: Alain Aspect (Francja), John F. Clauser (USA) i Anton Zeilinger (Austria), Carolyn R. Bertozzi (USA), Morten Meldal (Dania), K. Barry Sharpless (USA) oraz Svante Pääbo (Niemcy). / NIKLAS ELMEHED / MATERIAŁY PRASOWE KOMITETU NOBLOWSKIEGO

Noble 2022: Co tegoroczne nagrody mówią nam o nauce

Aleksandra Pałasz, Michał Gikowski, Łukasz Kwiatek
Historia naszych przodków bywa poplątana, podobnie jak zjawiska zachodzące w mikroświecie. Przynajmniej chemia może być bliska życiu.

Model do zmiany

Marta Bielińska
Laureaci Nagrody Nobla 2021: (od lewej) Ardem Patapoutian, David Julius, Giorgio Parisi, Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann, David W.C. MacMillan oraz Benjamin List / NIKLAS ELMEHED / NOBEL PRIZE OUTREACH

Noble 2021

Mariusz Gogól, Bartosz Kabała, Tomasz Miller
Podstawy nauki o klimacie, ważne receptory w skórze, nowa metoda syntezy związków. Nagrodzone odkrycia kojarzą się ciepło. Na dobre i złe.
Ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla z chemii, Sztokholm 6 października 2021 r. / JONATHAN NACKSTRAND/AFP/East News /

Noble 2021: znamy laureatów z chemii

Mariusz Gogól
Komitet Noblowski ogłosił dzisiaj laureatów tegorocznej nagrody w dziedzinie Chemii. Otrzymali ją Benjamin List i David W.C. MacMillan za „rozwój asymetrycznej…
Roger Penrose opowiada o cyklach czasu w ramach Copernicus Center Lecture 2010. Auditorium Maximum UJ, Kraków. / ADAM WALANUS / ADAM WALANUS

Noble 2020

Bartosz Kabała, Tomasz Miller, Mirosław Dworniczak
Dowód na istnienie czarnych dziur, pokonanie groźnego wirusa i rewolucyjna metoda edycji genów. Tegoroczne nagrody przypominają światu, że nauka ma wielką moc.
Podkast Powszechny / cykl Miesiąc w nauce

Wrzesień w nauce

Łukasz Lamża
Ludzkość tak się uspokoiła w czasie pandemii, że ucichły drgania skorupy ziemskiej. Odkryliśmy też sposób na automatyczną przydomową syntezę chemiczną i…
Sztokholm, 03.10.2018 r. / Fot. Ye Pingfan/Xinhua News/East News

Enzymy, wirusy i przeciwciała

Mirosław Dworniczak
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii za rok 2018 przypadła trojgu uczonym za badania z pogranicza chemii, biochemii i biologii molekularnej.
Lodowiec w zatoce Disko, północna Grenlandia / YKUMSRI / STOCK.ADOBE.COM

Przedziwny płyn

Marcin Bójko
Trudno chyba o lepiej znaną i przebadaną substancję chemiczną niż woda. Tymczasem jeszcze dziś dowiadujemy się o niej nowych rzeczy.
Profesor Nigel Mason obok spektrometru / OPEN UNIVERSITY

Obce globy

Nigel Mason, Michał Kuźmiński
NIGEL MASON, astrochemik: Skomplikowane związki chemiczne znajdujemy jak wszechświat długi i szeroki – takie same w różnych jego rejonach. Prawa chemii, tak…
Dr Maciej Gawlik, Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum UJ, listopad 2017 r. / JACEK TARAN DLA „TP”

Co w winie siedzi

Maciej Gawlik, Michał Kuźmiński
MACIEJ GAWLIK, chemik i enolog: Jedynym, co ogranicza prozdrowotne działanie wina, jest alkohol. Gdyby nie on, dobroczynnie działałoby nawet do 12 kieliszków…
Okładka dodatku Wielkie Pytania /

Przełomy w chemii

Łukasz Lamża
Rozpoczynamy serię czterech dodatków poświęconych wielkim wydarzeniom w historii czterech dyscyplin naukowych: chemii, biologii, fizyki i kognitywistyki.
Adriaen van Ostade (1610–1685), Alchemik, 1661 r. / UNIVERSALIMAGESGROUP

Alchemia jako ćwiczenie duchowe

Łukasz Lamża
Określa się ją często jako „protochemię” – wczesną, prymitywną postać tego, co później stało się porządną, rozwiniętą nauką. To nie tak. Alchemia i chemia to…
Jacques-Louis David, Antoine-Laurent de Lavoisier i jego żona, chemik Marie-Anne Pierrette Paulze, 1788 r. / WIKIPEDIA.ORG

Ojciec założyciel

Marcin Łobejko
Eksperyment Antoine’a Lavoisiera był kamieniem węgielnym chemii: obalił teorię flogistonu i pozwolił sformułować fundamentalne prawo zachowania masy.
Linus Pauling (1901–1994). Jego prace doprowadziły do zmiany rozumienia, czym są wiązania chemiczne / TOM HOLLYMAN / BEW

Jak powstają związki

Mirosław Dworniczak
Wiązanie to kluczowe pojęcie chemii. Kiedyś rozumiane intuicyjnie, dziś modelowane matematycznie, pozwala na zrozumienie struktury cząsteczek i ich…
Maria Skłodowska-Curie z córkami: Ireną i Ewą (1921) / Wikipedia Commons / Domena publiczna

Siła dwóch sióstr

Natacha Henry, Szymon Łucyk
Natacha Henry, historyczka: Maria i Bronia Skłodowskie są dla mnie wzorem wykształconych kobiet. Nie ograniczały się do swojej pracy, chciały pchać świat do…
Ilja Riepin, Dmitrij Mendelejew w stroju akademickim, 1885 r. / ZE ZBIORÓW MUZEUM UMCS

Człowiek, który uporządkował chemię

Mirosław Dworniczak
Układ okresowy Mendelejewa był pierwszym, w którym znalazły się miejsca na nieodkryte jeszcze pierwiastki. Pozwalał też przewidzieć ich własności.
Chemia XXI wieku: chromatograf cieczowy i laborantka kontrolująca jego pracę na komputerze. / FEDERICO GAMBARINI / DPA / PAP

Pożegnanie z palnikiem

Mirosław Danch
Czasy, gdy Maria Skłodowska-Curie w swoim paryskim laboratorium własnoręcznie przerzucała dziesiątki kilogramów blendy smolistej, należą do historii.
/

Wiedza o materii

Łukasz Lamża, Mirosław Danch
W nowożytności chemia przeszła długą drogę od jakościowych, alchemicznych teorii opartych na metafizycznych założeniach do zmatematyzowanej dziedziny…

Władza nad materią

Łukasz Lamża, Mirosław Danch
Rozwój dwudziestowiecznej chemii umożliwił ogromny postęp cywilizacyjny, przyniósł nowe leki, technologie i tworzywa sztuczne.
Fot. Jonathan NACKSTRAND / AP / EASTNEWS

Noble 2017, Chemia: dobry obraz jest cenniejszy niż tysiąc słów

Mirosław Dworniczak
Za dokonania w dziedzinie kriomikroskopii elektronowej, pozwalające na precyzyjne „fotografowanie” biomolekuł, wyróżnieni zostali Jacques Dubochet, Joachim…
/ Fot. WIKIPEDIA / PIXABAY.COM

Świąteczna chemia

Mirosław Dworniczak
Czym pachnie i smakuje wigilia – sprawa niby jasna. Ale czym dokładnie? Oto substancje, które za to odpowiadają.
Nanoauto prof. Feringi / Fot. Johan Jarnestad / KRÓLEWSKA SZWEDZKA AKADEMIA NAUK

Lego w skali nano

Mirosław Dworniczak
CHEMIA: Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddard i Bernard L. Feringa za projektowanie i syntetyzowanie maszyn molekularnych

Nowości na tablicy Mendelejewa

Mirosław Dworniczak
To dla chemików historyczny moment: pierwiastek 118, należący do grupy gazów szlachetnych, „domyka” wreszcie siódmy okres w układzie.
Fotografia z projektu Agnieszki Badury „Po obu stronach zwierciadła. Oblicza amazonek” / Fot. Patryk Tomaszewski / MANNEQUIN-PHOTOGRAPHY

Rak. Reakcji brak

Olga Święcicka
„To dla mnie obojętne” – odpowiadali mężczyźni, kiedy pytała, jak zareagowaliby na nagą sesję kobiet po amputacji piersi.
Bartek Prokopowicz, Warszawa 2015 r. / Fot. Rafał Siderski dla „TP”

Pokuty nie będzie

Bartek Prokopowicz, Błażej Strzelczyk
Bartek Prokopowicz, reżyser filmu „Chemia”: Magda była bardziej zżyta z rakiem niż ze mną. Może dla niego się tak stroiła?
Wnętrze japońskiego detektora Super-Kamiokande, gdzie prowadzi badania Takaaki Kajita, jeden z laureatów tegorocznej Nagrody Nobla z fizyki. / Fot. Shohei Suzuki / AFP / EAST NEWS

Osiem medali

Marcin Bójko
Leki dla milionów, oscylacje nieuchwytnych cząstek i przybornik do naprawy DNA – to prace, które w tym roku zdobyły najwyższe wyróżnienia w nauce.
Tomas Lindahl, Paul Modrich i Aziz Sancar, laureaci nagrody Nobla z chemii 2015 / / AFP/JUSTIN TALLIS/DUKE PHOTOGRAPHY/MEGAN MORR/UNC SCHOOL OF MEDICINE/MAX ENGLUND/EAST NEWS

Komórkowy warsztat DNA

Marcin Bójko
Noblem z chemii podzielą się trzej naukowcy, którzy odkryli metody serwisowania nici DNA znajdujących się w żywych komórkach. Bez substancji, których działanie…
Schemat produkcji "gekonowego" tworzywa. U dołu: mikrostruktura tworzywa przed cięciem i po ponownym połączeniu / / ryc. aip.org

Gekonowe buty: już nigdy się nie poślizgniesz

Łukasz Lamża
Fizyka to nie tylko wielkie zderzacze i jeszcze większe teleskopy. Grupa kanadyjskich badaczy przedstawia nowatorski sposób na wytwarzanie gumy nieślizgającej…