Na skróty

"Otrzymałem ostatnio bardzo miły list od mego biskupa, diecezji Oakland, Cumminsa. Pisze, że był na audiencji w Watykanie i przesyła pozdrowienia od papieża, który go o to prosił, określając mnie jako człowieka religijnego, »nie mojej ideologii«, ale chrześcijanina. Nie wiem co słowo »ideologia« w ustach papieża znaczy, może moje występy przeciw państwu wyznaniowemu. Kwestie teologiczne mnie przejmują, w kraju gdzie kasta wiedna jest laicka i, sądząc po literaturze, ateistyczna. Wydaje mi się, że nie umysły suche mogą tu dostarczyć wglądu, ale takie jak Iwaszkiewicza, którego ewolucja ku Bogu Nicości niezbyt mi się podoba. Na ogół mam poczucie rozmijania się z polskim czytelnikiem i obawiam się, że jestem idealnym materiałem do dysertacji wyłącznie pośmiertnych. Chciałbym, żeby Pan przeczytał »Storge«, tom Oskara Miłosza w moim przekładzie wydany przez Znak w Krakowie w 1993. Pies z kulawą nogą tą książką się nie zainteresował, po prostu nikt nie wie, »Czym się to je«, ale jeżeli Pan zechce zaglądnąć, to zrozumie Pan mój samotny upór i niezgodę z literackimi modami. Te mają dużo do czynienia z kultem malarstwa, zabytków architektury, kompozytorów. Co prawda w ubiegłych wiekach też były podpórki, czyli ciągłe odwoływanie się do Homera, do mitologii greckiej etc. Ale właściwie to mnie ta kulturalność drażni (również u Amerykanów) i widzę w tym wszystkim nowy akademizm poezji i prozy" - pisał Czesław Miłosz do Krzysztofa Myszkowskiego w 1994 roku. Listy autora "Drugiej przestrzeni" do redaktora "Kwartalnika Artystycznego" ukazują, chwilami aż nieco humorystycznie, konsekwencję, z jaką Miłosz walczył o określony typ sztuki, wytrwale namawiając autora "Pasji według świętego Jana" i "Koziego rogu" do realizmu, pisania "dla ludzi" i pozbycia się "pisarskiego skurczu".
 /
/

Nowy numer pisma (2005, nr 3) zawiera obszerny blok materiałów poświęconych Miłoszowi - znajdziemy tu m.in. archiwalną rozmowę z poetą, liczne głosy wspomnieniowe (Michał Głowiński, Henryk Grynberg, Julia Hartwig, Grażyna Strumiłło-Miłosz, Adriana Szymańska, Bolesław Taborski...) oraz zdjęcia z archiwum Andrzeja i Antoniego Miłoszów. O ostatnich wierszach Miłosza ciekawie pisze Aleksander Fiut: "Dramatyczne przeciwstawienie dwóch, skrajnie odmiennych obrazów ludzkiej kondycji, a zarazem rozpaczliwej wiary z przejmującym, choć wyrażonym tonem buffo wyrazem nihilistycznej negacji można by uznać za odzwierciedlenie samopoczucia poety w ostatnich latach jego życia. Ale wierny czytelnik jego poezji z łatwością odnajdzie w przytoczonych wierszach stałe motywy jego pisarstwa: niekłamany podziw dla osiągnięć ludzkiego umysłu, idący w parze z bezlitosnym obnażeniem nędzy człowieczego ciała; obraz istoty wyniesionej na szczyt piramidy innych istot, a zarazem zepchniętej, poprzez poniżające pokrewieństwo, na samo dno żywych stworzeń; współczucie dla naznaczonych bólem i pasję oskarżeń wobec tych, co z egoistycznych pobudek, z żądzy dominowania powiększają obszar zła i cierpienia". Trzeba jednak też zauważyć w "Kwartalniku..." pozycje, w których granica sensowności podnoszenia drobnych faktów do rangi ważnego wydarzenia zostaje przekroczona - jak fotoreportaż Krzysztofa Myszkowskiego, który 26 lipca 2000 roku na 15 zdjęciach uwiecznił swoje wstępowanie na schody wiodące do mieszkania Czesława Miłosza i zstępowanie z nich, czy wspomnienia Zbigniewa Żakiewicza, opowiadającego o tym, jak nie udało mu się porozmawiać z Miłoszem, w ostatniej chwili "zagarnianym" a to przez prałata Jankowskiego, a to "parę małżeńską Chwinów".
W wieku 65 lat zmarł Wilson Pickett, wybitny wokalista muzyki soul, autor m.in. piosenki "In The Midnight Hour" oraz utworów wykonywanych przez Led Zeppelin, The Rolling Stones i Bruce’a Springsteena.
27 stycznia minęła 250. rocznica urodzin Wolfganga Amadeusza Mozarta, będąca też datą oficjalnej inauguracji Roku Mozartowskiego.
W Norwegii zainaugurowano obchody Roku Henryka Ibsena, upamiętniającego 100. rocznicę śmierci autora "Peer Gynta". Szczegółowe informacje: http://www.ibsenworldwide.info
W ramach cyklu "Terytoria" w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej odbyła się premiera "Zapisków/Sonetów", przygotowanej przez Łukasza Kosa i Leszka Mądzika inscenizacji dwóch cyklów pieśni: pochodzących z początku ubiegłego wieku "Zapisków tego, który zniknął" czeskiego kompozytora Leoša Janácka oraz współczesnych "Sonetów Szekspira" Pawła Mykietyna.

Centrum Sztuki Współczesnej - Zamek Ujazdowski zaprasza na kolejną wystawę z cyklu "W samym centrum uwagi", prezentującą prace Jadwigi Sawickiej, Ryszarda Góreckiego oraz Duetu Twożywo (Krzysztof Sidorek i Mariusz Libel), który - komentuje Monika Małkowska - "w błyskotliwy sposób dokonuje stylistycznych »miksów«, np. łączy poetyki radzieckich konstrukty­wistów, polskiego socrealizmu i wkleja w to współczesne treści. I tak słowo »dobrobyt« wpisane zostało w kształt młotka. Nie jednym ciągiem, podzielone na dwie części. Obuch wypełnia »dobro«, zaś trzonek - »byt«. A obok, w tle, pouczenie: »wybieraj odpowiednie narzędzia«. Prawdziwie plakatowy skrót, oddający dążenie większości Polaków. Wraz z instrukcją, jak osiągnąć cel: młotem, czyli bezwzględnością i brutalnością".
W katowickim BWA od 6 lutego oglądać można będzie kolekcję sztuki współczesnej zgromadzoną w ramach programu "Znaki czasu". Wśród autorów są m.in.: Cezary Bodzianowski, Stanisław Dróżdż, Edward Dwurnik, Elżbieta Jabłońska, Grzegorz Klaman, Natalia Lach-Lachowicz, Marek Sobczyk i Grzegorz Sztwiertnia. Szczegóły: www.bwa.katowice.pl
Z okazji 60. urodzin Daniela Olbrychskiego w warszawskim Teatrze na Woli wystawiono "Króla Leara" w reżyserii Andrieja Konczałowskiego i z Olbrychskim w roli tytułowej. O przedstawieniu pisze w tym numerze "TP" Marcin Kościelniak.
Rzecznik praw obywatelskich prof. Andrzej Zoll zaskarżył do Trybunału Konstytucyjnego ustawę medialną, przeforsowaną w ekspresowym tempie przez PiS i m.in. zmniejszającą z 9 do 5 liczbę członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Zastrzeżenia Rzecznika wzbudził np. umieszczony w ustawie zapis dotyczący etyki dziennikarskiej oraz uprzywilejowanie nadawców społecznych.
Amerykański reżyser David Lynch, twórca m.in. "Miasteczka Twin Peaks" i "Prostej historii", wraz z współwłaścicielem Grupy Atlas Andrzejem Walczakiem i Markiem Żydowiczem, dyrektorem festiwalu filmowego Camerimage, powołał do życia Fundację Sztuki Świata, która w budynku nieczynnej łódzkiej elektrociepłowni zbuduje centrum sztuki ze studiami filmowymi i muzycznymi, pracowniami artystycznymi, warsztatami.
W San Francisco otwarto Muzeum Beatników poświęcone Allenowi Ginsbergowi, Jackowi Kerouacowi i innym pisarzom Beat Generation. Wśród eksponatów jest m.in. fragment słynnego zwoju papieru, na którym Kerouac napisał swoją powieść "W drodze".
Do polskich księgarń trafiło 560 tys. egzemplarzy polskiego przekładu książki "Harry Potter i Książę Półkrwi", szóstego tomu powieściowego cyklu Joanne K. Rowling.
W minionym roku polskie kina sprzedały 10 milionów mniej biletów niż w roku 2004.
Według badań wykonanych na zlecenie TVP ok. 17 proc. polskich telewidzów w wieku 15-65 lat zdradza objawy uzależnienia od telewizji - oglądając TV praktycznie przez cały wolny od pracy czas i czując się nieswojo, gdy telewizor jest wyłączony. Zapewne do tej grupy odbiorców adresuje swoje produkty brytyjska firma Aquavision, oferująca wodoodporne telewizory LCD, przeznaczone do użytku wewnątrz kabin prysznicowych.
(af)

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 06/2006

Podobne artykuły

Obraz tygodnia
W wieku 90 lat w Warszawie zmarł ksiądz Jan Twardowski, poeta. Autorowi słynnej frazy "Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą", naszemu dawnemu współpracownikowi, poświęcamy w tym numerze "Tygodnika" specjalny dodatek.
"Jesteśmy spadkobiercami pradawnej wiedzy, którą przekazywano przez wieki... Wiele słów, których używamy automatycznie, jest w rzeczywistości jej żywym świadectwem. Ponieważ zapomnieliśmy, jakie jest prawdziwe znaczenie powszechnie używanych słów, takich jak »katolik« czy »uniwersytet« - słów, które mogłyby skierować nas w stronę jednego, w stronę uniwersalnego i niepowtarzalnego - musimy wynajdować nowe słowa, na przykład »holistyczny« (wywiedzione z greckiego »holos«, które oznacza całość albo całkowitość), aby przypominały nam o niebezpieczeństwie fragmentaryzacji i rozproszenia wiedzy. Coraz mocniej odczuwa się w świecie potrzebę, aby te dwa światy - świat nauki i świat religii - zeszły się z sobą, zdając sobie zarazem sprawę, że w obydwu patrzy się na życie z odmiennych punktów widzenia. Jeden świat, oparty na niezwykłym pomnażaniu wiedzy związanej wyłącznie z aktywnością umysłu czy też mózgu, wydaje się prowadzić nas do coraz większej złożoności i wyprowadzać nas na zewnątrz, przede wszystkim na zewnątrz nas samych. Drugi świat i jego wiedza wydają się odnosić do »bycia«, do czegoś, co prowadzi nas ku wnętrzu i tam odsłania tajemnicę" - tłumaczył Michel de Salzman, uczeń Georgija Iwanowicza Gurdżijewa (1877-1949).
Obraz tygodnia
"Kiedy pada pytanie, co z kina Kieślowskiego pozosta­ło dzisiaj, mam odczucie, że jego postać i dzie­ło nie przestają drażnić, głównie chyba w śro­dowisku polskiego kina. Proponowałbym więc, żeby zo­stawić psychologiczne urazy i kompleksy, i dostrzec ogromną aktualność, nowocze­sność i piękno jego filmów. Ale może to, co najważniejsze - dostrzec ten potężny ładunek empatii... Wtedy może zaczniemy szczerze roz­mawiać, czego brakuje we współczesnej sztu­ce, a co jest w jego twórczości. Czasem spoty­kając się z interpretacją jego twórczości, łapię się za głowę: jakich strun on do­tykał! Równie często w tych tekstach zamiast opisu jego dzieła widzę jakąś psychodramę, autoanalizę, jakiś psychologiczny opis nie tyle tego, co jest na ekranie, ile problemów, z któ­rymi boryka się autor. Być może szczerość jego filmów, ich siła powodu­je, iż chciałoby się go zamknąć i otworzyć za 20 lat, bo byłoby łatwiej. Nie przeszkadzałyby pytania, które stawiał, tematy, które podej­mował, talent i pracowitość oraz uczciwość, które ewidentnie z jego utworów emanują - mówi Krzysztof Piesiewicz w dyskusji na temat filmów Krzysztofa Kieślowskiego ("Kino" nr 1/2006). - Być może te pojawiające się w Polsce głosy, że jego kino jest anachroniczne, to próba powiedzenia: dosyć z tym facetem, wystarczy! Chciałoby się go przeskoczyć i pójść dalej. My­ślę jednak, że w takim stanie emocji to się nie uda: nie zrobi się nic na jego miarę". Redakcyjną rozmową z udziałem także Natalii Korynckiej-Gruz, Katarzyny Taras, Konrada J. Zarębskiego i Stanisława Zawiślińskiego "Kino" inauguruje Rok Kieślowskiego, w którym obchodzić będziemy 10-lecie śmierci reżysera. Styczniowy numer miesięcznika ukazał się w odnowionej szacie graficznej. Znajdziemy w nim m.in. szkic Piotra Wojciechowskiego o "Harrym Potterze" oraz rozmowę z Agnieszką Odorowicz.
W wieku 88 lat zmarła Birgit Nilsson, wybitna szwedzka śpiewaczka operowa, legendarna odtwórczyni ról wagnerowskich, m.in. Brunhildy w "Pierścieniu Nibelunga" i Izoldy w "Tristanie i Izoldzie".
Paszporty "Polityki" otrzymali w tym roku: Rafał Blechacz (muzyka), Jan Klata (teatr), Robert Kuśmirowski (sztuki piękne), Marek Krajewski (literatura), Przemysław Wojcieszek (film), zespół Skalpel (estrada) oraz Paweł Dunin-Wąsowicz (kreator kultury).
W warszawskim Muzeum Narodowym trwa wielka monograficzna wystawa Józefa Pankiewicza, prezentująca ponad 500 dzieł artysty, którego 140. rocznica urodzin przypada w tym roku. "Trzeba chodzić po tej wystawie z pełną świadomością swoistości tego zjawiska, symptomatycznego dla polskiej sztuki, rzadko radykalnej, rzadko przecierającej szlaki całkiem nowe. Ale trzeba je docenić" - pisze Dorota Jarecka. Obok - recenzja Bogusława Deptuły.