Nie dziw się, że powiedziałem ci: Trzeba wam się powtórnie narodzić. Wiatr wieje tam, gdzie chce, i szum jego słyszysz, lecz nie wiesz, skąd przychodzi i dokąd podąża. Tak jest z każdym, który narodził się z Ducha” (J 3, 7-8).

Po wyjściu z kliniki papież przestał mówić – ale przecież dla wszystkich było oczywiste, że nie przestał nauczać. Stracił głos, ale nie zamilkł. Więcej: czuliśmy, że zaczęła się jedna z najważniejszych lekcji, jaką nam zostawia. Utrata głosu dobitniej podkreśliła źródło, z którego ten mocny, piękny kiedyś głos czerpał siłę i wiarygodność.

Milczenie czynu jest milczeniem wymownym. Zwłaszcza gdy świadectwo dawane jest w obliczu śmierci. To kres świadectwa, które najpełniej ujawnia dzieło miłości. Tak jak Sokrates, tak jak Chrystus Pan, tak i Jan Paweł II nas, swoich uczniów, zaprosił na ostatnią katechezę cierpienia, agonii i śmierci. Zaprosił nas,...