Małżeństwo z rozsądku

Dla młodych Europejczyków polityka jest źródłem nieufności i rozczarowania. Z badań wynika jednak jasno: zdecydowana większość z nich ani myśli o opuszczaniu Unii.

06.05.2019

Czyta się kilka minut

Co wiemy o tych, którzy już za kilka lat będą decydować o losach wspólnej Europy? Media alarmują: wśród młodych rośnie frustracja i brakuje zaangażowania społecznego. Młodzież coraz częściej jest skłonna popierać ruchy skrajne.

Dotąd niewiele było analiz, które pozwoliłyby na zdiagnozowanie przyczyn takiego stanu rzeczy. Z pomocą przychodzi projekt „Generation What?” (­generation-what.de) – badanie młodego pokolenia Europejczyków. Opracowali i przeprowadzili je, nietypowo, nadawcy mediów publicznych. Projekt koordynowała Europejska Unia Nadawców (EBU), opracowaniem danych niemieckich zajął się zaś Instytut SINUS z Berlina i Heidelbergu. W badaniu wzięło udział blisko milion Europejczyków w wieku ­18–34 lat z 35 państw.

Przyjrzyjmy się wynikom z 11 krajów (Belgii, Niemiec, Francji, Grecji, Włoch, Luksemburga, Holandii, Austrii, Szwajcarii, Hiszpanii i Republiki Czeskiej) i spróbujmy odpowiedzieć na dwa pytania. Co stało się z zaufaniem do Europy i do polityki wśród młodych Europejczyków? Co stanowi dla nich teraz największe wyzwania?

ZAUFANIA – JEDEN PROCENT Na początek smutna wiadomość: mniej niż połowa młodych (40 proc.) pokłada w Europie zaufanie. Mimo wszystko, zalety Unii Europejskiej zdają się w ich oczach przeważać nad wadami. Tylko jedna szósta uważa, że ich kraj powinien opuścić Wspólnotę; 71 proc. jest temu przeciwnych (odpowiedzi Szwajcarów nie były brane pod uwagę). Młodzi postrzegają członkostwo w Unii jako korzystne, jednak nie wiążą z nim nadziei na rozwiązanie najważniejszych problemów. To właśnie borykający się z kryzysem gospodarczym Grecy najczęściej (38 proc.) wyobrażają sobie, że opuszczają Unię; najmniejszy odsetek zwolenników opuszczenia Wspólnoty jest w Niemczech (9 proc.).

Młodzi mają też niskie zaufanie do polityki. Tylko 1 proc. ufa jej „całkowicie”, a 16 proc. – „częściowo”. Aż 82 proc. deklaruje, że ma do polityki niewielkie zaufanie. Odpowiedzi nie zależą od płci, lecz od edukacji: im niższy poziom wykształcenia, tym większa nieufność. Rolę odgrywa też wiek. Wśród 18- i 19-latków całkowicie nie ufa im 37 proc., natomiast w przedziale wieku 30–34 lata jest to już 50 proc. Widać też duże różnice między poszczególnymi krajami: podczas gdy tylko 23 proc. Niemców twierdzi, że nie ma zaufania do polityki, aż 67 proc. Greków, 62 proc. Francuzów i 60 proc. Włochów jest tego zdania.

MAPA NIEPOKOJÓW Młodym Europejczykom przedstawiono też 15 tematów, z których mieli wybrać trzy budzące ich największe obawy. Najczęściej wybierali kwestię zatrudnienia (37 proc.) i stan środowiska naturalnego (36 proc.). Na trzecim miejscu, lecz ze znacznie mniejszym odsetkiem wskazań (27 proc.), znalazł się system edukacji. Jeden z wniosków? Młodzi uważają, że nie są odpowiednio wykształceni do potrzeb rynku pracy. Ponadto, dla około jednej piątej badanych największymi problemami są kryzysy gospodarcze, brak przystępnych cenowo mieszkań, opieka zdrowotna i przyszłe emerytury.

Wiele obaw jest typowych dla poszczególnych krajów. Środowisko naturalne zostało wymienione w dziewięciu z jedenastu omawianych krajów, ale nie w Grecji i Hiszpanii. Zła sytuacja gospodarcza tych państw miała dla młodych większe znaczenie niż problemy środowiska. Potwierdza to fakt, że w Grecji, jako jedynym kraju, za jeden z trzech największych problemów uznano kryzys gospodarczy (obok systemu opieki zdrowotnej, o stan którego martwią się też młodzi z Hiszpanii i Włoch).

Największe różnice między poszczególnymi krajami występują jednak w kwestii obaw przed niepokojami społecznymi i energią jądrową. Podczas gdy energia jądrowa jest problemem dla 27 proc. młodych Szwajcarów, w Czechach, Grecji, Hiszpanii i Włoszech za kłopotliwą uznaje ją jedynie 2–3 proc. młodzieży. Co ciekawe, lęk przed energią jądrową nie wiąże się z liczbą elektrowni atomowych w danym kraju; choć najwięcej jest ich we Francji, tylko 9 proc. młodych Francuzów uznaje energię jądrową za jeden z trzech największych problemów.

PESYMIŚCI NIE LUBIĄ POLITYKI Lęk przed niepokojami społecznymi zajmuje młodych Austriaków i Niemców. Na tle stabilnej sytuacji gospodarczej tych krajów jest to wynik zaskakujący. Jak to tłumaczyć? Być może warto wskazać na obawy przed rozładowaniem napięć społecznych wynikających z rosnących różnic między bogatymi i biednymi oraz z lęku przed wykluczeniem.

Na tle innych, Niemców charakteryzuje bardziej optymistyczne postrzeganie rynku pracy (tylko 22 proc. z nich martwi się sprawami zatrudnienia). Wynika to z faktu, że bezrobocie wśród młodych jest w ich kraju najniższe w Europie. Największe obawy w tej kwestii odczuwają Włosi, Grecy, Hiszpanie i Francuzi – o swoją przyszłość zawodową martwi się mniej więcej połowa z nich. Młodzi Niemcy różnią się też od swoich europejskich rówieśników w innych dziedzinach – bardziej martwią się swoją sytuacją materialną, cenami mieszkań i emeryturami.

Wyniki badania „Generation What?” pokazują, że młoda Europa niespecjalnie chce się identyfikować ze światem polityki. Nieufność, sceptycyzm i rozczarowanie są powszechne, szczególnie wśród młodych o niskim poziomie wykształcenia. To niepokojące – tym bardziej, że jest to grupa, która często przejawia fatalistyczne podejście do zjawisk społecznych. Niezbędna jest zatem kampania edukacji społecznej i politycznej, którą należy rozpocząć wśród młodszych. To może się udać – tym bardziej że ta sama grupa (co potwierdzają również te badania) wykazuje wobec instytucji publicznych największe zaufanie. ©

Przeł. Hanna Dmochowska

DR MARC CALMBACH (ur. 1974) jest dyrektorem ds. badań i doradztwa SINUS--Institute, prywatnego ośrodka badań społecznych. Autor cyklu publikacji „Wie ticken Jugendliche?” („Co myśli młodzież?”) – najbardziej popularnego badania młodego pokolenia w języku niemieckim. W latach 2011-13 był doradcą niemieckiego ministra ds. rodziny, osób starszych, kobiet i młodzieży.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru Nr 19/2019

Artykuł pochodzi z dodatku „Pokolenie A