Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Czy zakazanym owocem w Ogrodzie Eden było jabłko? Malarskie wizje przedstawiające pierwszych ludzi okazały się na tyle przekonujące, że nawet chrząstkę tarczowatą na męskiej szyi ochrzciliśmy mianem jabłka Adama. Tymczasem Biblia nie precyzuje, do jakiego gatunku należało drzewo poznania dobrego i złego. Spod dłuta Michała Anioła wyszedł rogaty Mojżesz – tu jednak zdecydowała nie fantazja artysty, lecz wierność Wulgacie. Hebrajski keren to zarówno „promień”, jak też „róg”, i z pochodzącego odeń czasownika karan św. Hieronim uczynił cornatusa. W przekładzie rabina Izaaka Cylkowa ten wers brzmi następująco: „I stało się, gdy zstępował Mojżesz z góry Synai, a dwie tablice świadectwa miał w ręku Mojżesz, gdy zstępował z góry, że Mojżesz nie zauważył, iż promieniała powierzchnia oblicza jego od rozmowy z Nim” (Wj 34, 29).
Nasz Nauczyciel z promieniejącym obliczem schodził z góry, niosąc dwie tablice. Tyle razy widzieliśmy już ich artystyczne wyobrażenia, że gotowi jesteśmy przyjąć, iż – według powielanego wzorca – były one od góry zaokrąglone. W tekście biblijnym – a jakże – nie znajdziemy cienia potwierdzenia takiego kształtu. Wiemy natomiast, że były wyciosane z kamienia (zob. 32, 18). Midrasz nawet uściśla: z szafiru, i gdy Mojżesz rozbił pierwsze tablice, pod swoim namiotem odkrył złoże tego minerału. Rabin Chanina syn Gamliela stwierdza w Talmudzie Jerozolimskim, że na każdej z tablic znajdowało się pięć przykazań – co potwierdza naturalną symetrię graficznych przedstawień. Nie ma natomiast jednomyślności w interpretacji słów: „tablice zapisane z obu stron: z jednej i z drugiej strony zapisane były” (32, 15). Czy to oznacza, że z obu stron można było przeczytać to samo? A może litery wyżłobione zostały na wylot? Wówczas środki dwóch z nich – samech i mem końcowego, które są zamknięte ze wszystkich stron – musiałyby w cudowny sposób wisieć w powietrzu, co sugeruje w Talmudzie Babilońskim raw Chisda.
Na Dziesięć Przykazań napotykamy w Biblii dwukrotnie: w Księdze Wyjścia (20, 2-14) oraz w Księdze Powtórzonego Prawa (5, 6-18). Za pierwszym razem przemawia do nas sam Najwyższy, za drugim – 40 lat później – pomny swego bliskiego skonu Mojżesz. Jeden z midraszy utrzymuje, iż wersja eksodusowa znalazła się na pierwszych, potłuczonych tablicach, zaś deuteronomiczna – na drugich. Albowiem różnią się one od siebie – zwłaszcza żydowskie czwarte, piąte i dziesiąte przykazanie, odpowiadające trzeciemu, czwartemu oraz połączonym dziewiątemu i dziesiątemu chrześcijańskim. Dla przykładu: „Pamiętaj na dzień Sabbatu, abyś go święcił” (Wj 20, 8) to dla Żydów co innego niż „Przestrzegaj dnia Sobotniego…” (Pwt 5, 12). Dla chrześcijan tak czy inaczej traktuje o niedzieli. ©