Na zachodzie mieliśmy granicę z NRD - państwem zasadnie uważanym za ekspozyturę Związku Sowieckiego. Teraz graniczymy z Republiką Federalną Niemiec, z którą od 1999 r. jesteśmy w sojuszu wojskowym i politycznym NATO.

Na południu Polska graniczyła z CSRS, która od 1948 do 1968 r. również była wiernym wasalem Moskwy. Za stalinizmu terror był tam większy niż w PRL. Nieprzypadkowo też Praga była siedzibą następców Kominternu - to stamtąd kierowano polityką międzynarodową bloku. Jesienią 1989 Czechosłowacja stała się krajem wolnym, a później utworzyła Czechy i Słowację. Każde z tych państw ma odmienną tradycję stosunków z Polską (Słowacja była, przykładowo, krajem satelickim Hitlera, przez który wojska niemieckie swobodnie maszerowały do Polski). Teraz sąsiadujemy (granica z Czechami ma aż 790 km, ze Słowacją zaś 540) z dwoma suwerennymi demokratycznymi...