Wyjść za mąż za obcokrajowca, najlepiej Amerykanina, albo udowodnić niemieckie korzenie i wyjechać do RFN - to były tylko niektóre sposoby na wydostanie się z PRL do wolnego świata i dobrobytu. W latach 1950-89 wyjechało z Polski blisko 2 miliony ludzi. Nie wszyscy chcieli opuszczać kraj, ale władze PRL wielu obywatelom dały do zrozumienia, że ich nie chcą. Tak było w latach 1968-69, kiedy Polskę opuściło ok. 20 tys. Polaków żydowskiego pochodzenia. Prawie 4 tys. z nich trafiło do Izraela.

Dzięki zachodniemu i paszportowi, obywatel Polski Ludowej stawał się obywatelem demokratycznego świata, a nie podróżnikiem drugiej kategorii. Z różnych względów, najczęściej sentymentalnych, emigranci uzyskawszy nowe obywatelstwo nie rezygnowali ze starego, odnawiając w konsulatach polskie paszporty albo, deklarując, że je zgubili, starali się o nowe. Państwo polskie zaakceptowało to. Osoba...