Gdzie była we wtorek Zuzia, która urodziła się w środę ? Otóż, Zuzi we wtorek jeszcze nie było. Był jedynie jakiś pozbawiony imienia, godności i wszelkich praw płód.

Jaki "inny system" ma na myśli r. Małgorzata? Septuaginta to przekład żydowski, grecki targum, zrozumiały dla Żydów nieznających hebrajskiego ani aramejskiego i dla nich pierwotnie przeznaczony. Jeśli coś dziwnego stało się tam z owym "wa lo ason" - błędnie odniesionym do poronionego płodu, co wymusiło kombinacje ze znaczeniem słowa "ason" - to winna jest niekompetencja owych 72 uczonych w Piśmie. Zwracając się do wszystkich ludów i plemion w najbardziej rozpowszechnionym wśród nich języku, wczesne chrześcijaństwo w naturalny sposób przejęło tę wersję Biblii, ale już w "czysto chrześcijańskim", łacińskim tekście Wulgaty (przypomnę: oficjalnej wersji kościoła katolickiego) jest "sed ipsa vixerit" - "ale ona sama przeżyje". Czyli zgodnie z sensem oryginału, jakkolwiek Hieronim szkodę utożsamia ze śmiercią kobiety, traktując wyszczególnienie w wersecie 25 ("życie za życie, oko za oko, ząb za ząb") czysto retorycznie, jako ogólne odwołanie się do prawa talionu. Biblia Tysiąclecia tłumaczy "ason" jako "szkoda", a przekłady angielskojęzyczne jako harm, injury albo nawet mischief - dosłowniej niż Hieronim i bez epatowania "tragedią" jak Autorka. Przecież może chodzić zaledwie o siniak, a wtedy sprawcy należy nabić taki sam siniak i zapominamy o sprawie - za utracony płód małżonek nawet nie dostanie odszkodowania. Skorośmy się (prawie) zgodzili w kwestii translatorskiej, przejdźmy do pytania: co z tego wynika? Że lepiej pobić ciężarną aż poroni niż zbierać chrust w szabat?

/

Zajrzałem jeszcze do jewishencyclopedia.com (dostępna online wersja 12-tomowego wydania z 1906 roku) i znalazłem tam rzecz ciekawą. W "Didache" (albo "Nauce Dwunastu Apostołów") czytamy "A oto dalsze zalecenia nauki: 2. Nie zabijaj, nie cudzołóż, nie uwodź młodych chłopców, nie uprawiaj rozpusty, nie kradnij, nie zajmuj się magią ani czarami, nie zabijaj dzieci przez poronienie ani nie przyprawiaj ich o śmierć już po urodzeniu, nie pożądaj własności twego bliźniego. Nie przysięgaj fałszywie, nie składaj fałszywego świadectwa, nie złorzecz, nie pamiętaj uraz. Nie bądź nieszczery w myślach ani w słowie, gdyż nieszczerość jest pułapką śmierci". (II.2-4). Dlaczego hasło poświęcone chrześcijańskiemu traktatowi w ogóle znalazło się w żydowskiej encyklopedii? Otóż ten bardzo wczesny katechizm (możliwe, że starszy od niektórych kanonicznych ksiąg Nowego Testamentu) jest prawdopodobnie adaptacją pouczenia kierowanego przez Synagogę do prozelitów, a zatem można nań patrzeć jako na wyraz poglądów obecnych w ówczesnym judaizmie. Jak widać, zakaz aborcji jest tu interpretowany na równi z zakazami wprost sformułowanymi w Dekalogu jako konsekwencja wyboru Drogi Życia ("Dwie są drogi, jedna droga życia, a druga śmierci - i wielka jest różnica między nimi" Did I.1). Zdaniem autorow hasła, S. Schechtera i K. Kohlera, to rozszerzenie ogólnego "nie zabijaj" nawiązuje do Księgi Mądrości: "Bo i dawnych mieszkańców Twojej świętej ziemi znienawidziłeś za ich postępki tak obrzydliwe: czarnoksięstwa, niecne obrzędy, bezlitosne zabijanie dzieci" (Mdr 20:3-5). Jeśli mam być szczery, to ten rodzaj etycznej interpretacji Biblii jakoś bardziej do mnie przemawia od talmudycznego czy augustyńskiego chwytania Słowa za słowo.