Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Wiek XX niedawno się zaczął, dwie wielkie wojny dopiero przed nami. Jesteśmy w Jafie, nadmorskim mieście o świetnym klimacie. „Ludzi w niej mrowie: Żydzi, ismailici i chrześcijanie, zajęci handlem, pracą na statkach i załadunkiem towarów”. Żydzi to przede wszystkim przybysze z Rosji, którzy przyjechali do Kraju Izraela (znajdującego się wciąż pod rządami Imperium Osmańskiego) w ramach Drugiej Alii.
Znalazł się wśród nich także młody Jakob Rechnitz z Austrii, botanik, badacz flory morskiej, który zarabia ucząc łaciny i niemieckiego w szkole hebrajskiej. Równocześnie oddaje się naukowej pasji, a jego odkrycia przynoszą mu międzynarodowe uznanie. Spotyka się też z dziewczętami: Rachel, Leą, Osnat, Rają, Mirą, Tamarą… „Czasem spacerował ze wszystkimi naraz, brzegiem morza… A ponieważ było ich razem siedmioro, i spacerowali w nocy, mówiono o nich w mieście »siedem planet«”.
Układ planetarny ulega jednak zaburzeniu, bo do Jafy przyjeżdża konsul Ehrlich z piękną córką Szoszaną. Konsul był niegdyś sąsiadem Rechnitzów i wspierał finansowo kształcenie ich syna, a Jakob z Szoszaną złożyli sobie w dzieciństwie przysięgę wierności. Teraz realistyczna w gruncie rzeczy opowieść przenosi się w półsenne, oniryczne rejony; oboje zdają się być bierni i jakby nieobecni, a Szoszana zapada na tajemniczą chorobę. Czy to rzeczywiście śpiączka, której nabawiła się podróżując z ojcem po Afryce? I czym jest ostatnia scena – może tylko wizją Jakoba? Tego się nie dowiemy, piękna historia miłosna pozostanie niedopowiedziana i otwarta. Agnon (1888–1970), urodzony w Buczaczu klasyk XX-wiecznej literatury hebrajskiej i izraelskiej, laureat literackiego Nobla (1966), opublikował „Przysięgę...” w roku 1943. Obraz Jafy początku wieku mógł oprzeć na własnych wspomnieniach, bo to tam właśnie przyjechał z Europy jako dwudziestoletni początkujący literat; od 1924 r., po dwunastoletnim pobycie w Niemczech, mieszkał do śmierci w Jerozolimie. Pierwsza książka Agnona w Polsce – wybór opowiadań „Od Buczacza do Jerozolimy” w przekładzie Michała Friedmana – ukazała się dopiero w ćwierć wieku po jego śmierci. Cztery lata temu Piotr Paziński wydał kolejny wybór, „Przypowieść o skrybie i inne opowiadania”, opatrując go solidnym posłowiem i przypisami. Czytelnikom „Przysięgi...” radzę sięgnąć także po „Przypowieść...” – i odwrotnie. ©℗
Szmuel Josef Agnon, PRZYSIĘGA WIERNOŚCI, z hebrajskiego przełożył Piotr Paziński. Nisza, Warszawa 2020, ss. 140.
