Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Tydzień Noblowski to doroczne święto nauki i naukowców z całego świata. Dla milionów ludzi, którzy nie zajmują się nauką, to okazja, żeby zobaczyć, o czym rozprawiają najtęższe umysły planety.
W przypadku uhonorowanej ekonomicznym noblem prof. Ostrom są to badania nad współpracą ludzi przy użytkowaniu dóbr wspólnych (jeziora, wody gruntowe, lasy, rzeki). Tradycyjne stanowisko ekonomiczne zakładało, że w takich przypadkach naturalnym działaniem jest nadmierna eksploatacja i w efekcie zniszczenie zasobu. Miałoby się tak dziać dlatego, że użytkownicy zasobu nie są w stanie zorganizować się sami, a interwencja czynników oficjalnych (np. władz) nie jest w stanie zapewnić efektów satysfakcjonujących wszystkich zainteresowanych. Tymczasem prace oparte na studiach przypadków z całego świata pokazały coś przeciwnego: użytkownicy mogą sami przygotować zasady korzystania z zasobów i skutecznie je wdrażać tak, aby każdy był zadowolony. Nawet z użyciem kar i sankcji dla poszczególnych użytkowników nałożonych poprzez całą grupę.
Z kolei prace prof. Williamsona skupiały się na sposobach podejmowania decyzji w firmach co do miejsca wykonywania działań: czy zlecić to działowi wewnątrz firmy, czy dostawcy zewnętrznemu. Firmy charakteryzują się nakazową hierarchią władzy i rozwiązywania spornych kwestii. Jest to ich silna strona - możliwość szybkiego podjęcia i wdrożenia decyzji, ale i słabość - władza często nie służy polepszeniu funkcjonowania firmy, lecz osiągnięciu osobistych celów. Z kolei na rynkach występuje mniejsza władza wzajemna (nawet jeśli jest to rynek z silnym liderem), ale przez to różnice i dyskusje między uczestnikami często przeciągają się znacznie ponad racjonalne miary. Sukces firmy przejawia się w tym, że potrafi ona dobrać odpowiednią kombinację transakcji z dostawcami zewnętrznymi i wewnętrznymi tak, że współpraca układa się płynnie i z korzyścią dla wszystkich zainteresowanych stron.
Tyle oficjalnego wyjaśnienia ze strony Komisji Noblowskiej.
Jeśli chodzi o wyjaśnienie dla zwykłych obywateli, udzieliła go na konferencji prasowej sama prof. Ostrom (brała w niej udział na żywo dzięki połączeniu telefonicznemu). Dwóch dziennikarzy zapytało ją o wpływ jej teorii: jeden - na zwykłych obywateli, drugi - na działania podejmowane w walce z ociepleniem klimatu. Prof. Ostrom odpowiedziała, że jej badania udowadniają, iż ludzie w sytuacjach podbramkowych potrafią się organizować w skuteczne grupy. Że nie muszą czekać aż ktoś - władza, samorząd, instytucje - pojawi się i rozwiąże problem za nas. Zawsze mamy możliwość działania, zrobienia tego, co chcemy zrobić. Musimy uwierzyć, że naprawdę wszystko zależy od nas. Dowody są twarde: po pierwsze, liczne przykłady w krajach całego świata, a teraz oficjalne potwierdzenie ważności przez przyznanie Nagrody Nobla. Po drugie, motto laureata Pokojowej Nagrody Nobla 2009 - "Yes, we can". Tak, możemy.
