Dobro wspólne

Parlament Europejski podejmuje starania na rzecz wzmacniania stabilizacji innych regionów świata. To pozytywnie wpływa bowiem także na bezpieczeństwo i dobrobyt obywateli Unii.

25.04.2022

Czyta się kilka minut

Konferencja prasowa komisji śledczej do sprawy wykorzystania oprogramowania szpiegowskiego Pegasus. Bruksela, 19 kwietnia 2022 r. /  / ALAIN ROLLAND / EUROPEAN PARLIAMENT
Konferencja prasowa komisji śledczej do sprawy wykorzystania oprogramowania szpiegowskiego Pegasus. Bruksela, 19 kwietnia 2022 r. / / ALAIN ROLLAND / EUROPEAN PARLIAMENT

Konferencja prasowa komisji śledczej do sprawy wykorzystania oprogramowania szpiegowskiego Pegasus. Bruksela, 19 kwietnia 2022 r.

Parlament Europejski jest jedyną instytucją Unii wybieraną powszechnie i bezpośrednio. 705 deputowanych pełni mandat przez pięć lat, zasiadając w jednej z siedmiu grup politycznych. Są bezpośrednią reprezentacją blisko pół miliarda Europejczyków.

Od stycznia 2021 r. funkcję przewodniczącej PE sprawuje Roberta Metsola z Malty, należąca do Europejskiej Partii Ludowej. Jest trzecią kobietą na tym stanowisku. Z wykształcenia prawniczka, w przeszłości pracowała w stałym przedstawicielstwie Malty przy UE, była sekretarzem generalnym stowarzyszenia European Democrat Students. W 2013 r. objęła mandat poselski w Parlamencie Europejskim. Zaangażowała się w prace Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE), w której z ramienia EPL koordynowała działania nad wytycznymi UE przeciwko homofobii i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową. Opowiadała się za relokacją migrantów i za scentralizowanym unijnym systemem przyjmowania wniosków azylowych. W styczniu w swoim inauguracyjnym przemówieniu zadeklarowała działania PE na rzecz różnorodności, równości płci i zagwarantowania praw kobiet.

Wałęsa i Havel

„Mamy dwa i pół roku do następnych wyborów do Parlamentu Europejskiego – mówiła też Roberta Metsola. – To będą trudne lata dla Europy: odbudowa gospodarki po pandemii, napięta sytuacja na Wschodzie. Wyzwań jest mnóstwo. Ale przede wszystkim marzę, żeby udało się nam w tym czasie wskrzesić tę nadzieję i ten entuzjazm, który pamiętam z początku wieku. Należę do pierwszego pokolenia Erasmusa, Europejczyków, którzy jednak pamiętają czasy Wałęsy i Havla”.

Działania na rzecz praw człowieka oraz praw obywatelskich zawsze były jednym z priorytetów PE. Prawa podstawowe przysługują wszystkim obywatelom Wspólnoty. Należą do nich m.in.: prawo do życia i wolności, swoboda myśli i wypowiedzi. Podstawowe wartości, na których opiera się Unia –poszanowanie godności człowieka, wolność, demokracja, równość, praworządność, poszanowanie praw człowieka, w tym prawa osób należących do mniejszości – zapisano w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej.

Wiodącą rolę w zakresie dbałości o prawa człowieka odgrywa Podkomisja Praw Człowieka oraz komisje Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz Spraw Konstytucyjnych. Pracują w nich polscy deputowani. Podkomisja Praw Człowieka jest odpowiedzialna za kwestie dotyczące demokracji, państwa prawnego, praw człowieka, w tym praw mniejszości, w państwach trzecich oraz zasad prawa międzynarodowego. Ponadto jej zadaniem jest zapewnienie spójności między całokształtem polityki zewnętrznej Unii i jej polityką w dziedzinie praw człowieka. Zadania te realizuje we współpracy z Komisją Spraw Zagranicznych.

W trakcie posiedzeń Podkomisji Praw Człowieka odbywają się wysłuchania poświęcone zagadnieniom z zakresu praw człowieka z udziałem zainteresowanych stron. W ostatnich miesiącach podkomisja zaproponowała rezolucje m.in. w sprawie sytuacji dziennikarzy i obrońców praw człowieka w Meksyku, sytuacji w Birmie (rok po wojskowym zamachu stanu), niszczenia dziedzictwa kulturowego w Górskim Karabachu, sytuacji w Kazachstanie, które następnie zostały przyjęte przez Parlament Europejski.

W Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych posłowie omawiają i przyjmują rezolucje dotyczące praw podstawowych w UE, jak również konkretnych aspektów odnoszących się do ochrony tych praw w państwach członkowskich. Parlament Europejski w porozumieniu z Radą UE przyjmuje akty prawne mające na celu lepszą ochronę praw podstawowych. Przykładowo deputowana Magdalena Adamowicz w ramach prac w Komisji LIBE była sprawozdawczynią raportu w sprawie wzmacniania wolności mediów: ochrony dziennikarzy w Europie, przeciwdziałania mowie nienawiści i dezinformacji oraz roli platform internetowych w tym kontekście. Natomiast Janina Ochojska w Podkomisji DROI współtworzyła sprawozdanie ws. wpływu zmian klimatycznych na prawa człowieka i roli obrońców środowiska.

„Za wolność myśli”

Oprócz działalności wyżej wymienionych komisji znaczenie mają również debaty nad przypadkami łamania praw człowieka, zasadami demokracji i państwa prawa. Odbywają się raz w miesiącu podczas sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w Strasburgu. Debatę wieńczy głosowanie nad projektem rezolucji. PE co roku uchwala rezolucję w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii w tym zakresie, która zawiera analizę działań instytucji europejskich oraz wyzwań na przyszłość.

Najważniejszym dokumentem traktującym o prawach człowieka w Unii jest Karta Praw Podstawowych. Zapisano w niej wszystkie prawa osobiste, obywatelskie, polityczne, gospodarcze i społeczne przysługujące obywatelom Wspólnoty. Indywidualne osoby mogą kierować skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w wypadku naruszenia praw obywatelskich i politycznych ustanowionych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komisja Europejska może wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości UE przeciwko państwu członkowskiemu w przypadkach, kiedy nie przestrzega ono unijnego prawodawstwa oraz narusza prawa jednostki. Powołana została również Agencja Unii Europejskiej ds. Praw Podstawowych. Jest ona niezależnym organem specjalizującym się w dziedzinie praw człowieka, do której kompetencji należą zagadnienia określone w Karcie Praw Podstawowych.

Innym z przejawów aktywności PE na polu promocji praw człowieka na świecie jest ustanowiona w 1988 r. Nagroda im. Sacharowa przyznawana „za wolność myśli”. Pierwszymi jej laureatami zostali Nelson Mandela i Anatolij Marczenko. W 2021 r. wyróżniono rosyjskiego opozycjonistę, Aleksieja Nawalnego. Nagroda jest najwyższym wyróżnieniem za działania na rzecz praw człowieka przyznawanym przez Wspólnotę.

Stop wojnie

W zakresie obrony praw człowieka i wsparcia demokracji Parlament Europejski działa na całym świecie. Starania na rzecz wzmacniania stabilizacji innych regionów świata pozytywnie wpływają bowiem także na bezpieczeństwo i dobrobyt obywateli Unii.

Specjalna grupa posłów (Grupa Wspierania Demokracji i Koordynacji Wyborów) nadzoruje prace parlamentarne dotyczące demokracji poza granicami UE. Od ponad trzech dekad deputowani PE poprzez uczestnictwo w misjach obserwacyjnych wspierają wolne i uczciwe wybory. Dotychczas wzięli udział w ponad 170 misjach krótkoterminowych ­(Bałkany, obszar posowiecki, Azja, Afryka, Ameryka Łacińska). W 2021 r. obserwowali wybory w Hondurasie, Wenezueli, Gruzji, Uzbekistanie, Kosowie, Iraku i Mołdawii. Ponadto posłowie uczestniczą w działaniach zapobiegających konfliktom na świecie, jak również wspierających ich deeskalację i zapewnianie pokoju i demokracji po ich ­wygaśnięciu. Do tych aktywności można zaliczyć mediacje pomiędzy członkami ­zagranicznych parlamentów, pomaganie partiom politycznym w zapobieganiu konfliktom, propagowanie dialogu międzypartyjnego i budowanie konsensusu oraz organizowanie międzynarodowych wydarzeń skupiających się na mediacji.

W dalszej kolejności członkowie PE stworzyli specjalne programy dla parlamentów i parlamentarzystów z całego świata. Ich celem jest umocnienie podstawowych funkcji legislatyw, takich jak reprezentowanie obywateli, kontrolowanie rządu i stanowienie prawa, reformowanie instytucji parlamentarnych oraz dzielenie się najlepszymi praktykami parlamentarnymi. Przygotowano specjalny program PE dla parlamentów Turcji i Bałkanów Zachodnich (Albanii, Bośni i Hercegowiny, Macedonii Północnej, Czarnogóry, Serbii i Kosowa). Europejska legislatywa odgrywa istotną rolę w procesie rozszerzania wspólnoty europejskiej poprzez pomoc we wzmacnianiu instytucji demokratycznych w krajach kandydujących.

„Putin to rzeźnik”

Po agresji Rosji na Ukrainę posłowie do PE domagali się zdecydowanych sankcji (zakaz importu rosyjskiego gazu i ropy naftowej), dostarczenia broni Ukrainie, jak również nadania jej statusu kraju kandydackiego. 1 marca PE przyjął rezolucję potępiającą rosyjską inwazję. Również polscy posłowie do parlamentu mocno sprzeciwiali się napaści na Ukrainę oraz prześladowaniu opozycjonistów w Rosji – byli współautorami rezolucji w sprawie rosyjskiej inwazji, a także sankcji UE wobec Rosji. Ponadto wielu z nich współtworzyło rezolucję w sprawie nasilających się represji w Rosji, w tym wobec Aleksieja Nawalnego.

Łukasz Kohut (Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów) tak skrytykował atak Rosji na Ukrainę: ­„Putin to rzeźnik. Żądam od Parlamentu ­Europejskiego potępienia Putina i nazwania go przestępcą wojennym. Ten symboliczny akt uhonoruje tysiące Ukraińców, którzy zginęli w walce o demokrację” – mówił w trakcie debaty w Strasburgu.

Janina Ochojska (Europejska Partia Ludowa) zwróciła uwagę, że nie wszyscy Rosjanie opowiadają się za atakiem na Ukrainę. Posłanka zauważyła: „Nie możemy postrzegać wszystkich Rosjan jako agresorów czy jako popierających tę agresję. W Rosji istnieje opozycja, są obywatele, z którymi w przyszłości będziemy chcieli i powinniśmy rozmawiać. Rząd Rosji w osobie Putina mocno ograniczył wolność mediów i zgromadzeń. Za najlżejszą krytykę polityki rządu, za najmniejszy protest przeciwko wojnie obywatelom Rosji grozi 15 lat więzienia. Jednak tysiące ludzi wychodzą na ulice. Do protestu przeciwko wojnie w Ukrainie wezwał Aleksiej Nawalny”.

Joachim Brudziński (Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy) podkreślił konieczność energetycznego uniezależnienia się Unii Europejskiej od Rosji: „Protestowaliśmy długo przed uruchomieniem gazociągu Nord Stream w 2010 r., ostrzegaliśmy przed strategicznym niebezpieczeństwem, jakie stwarza dla Europy. Dziś Niemcy wciąż wahają się, czy porzucić projekt Nord Stream 2! Miejmy nadzieję, że ostatecznie rozwiane zostały wątpliwości, czyje zbrodnicze plany sponsoruje zakup rosyjskiego gazu, a potrzeba przemyślanej dywersyfikacji źródeł energii jest strategiczną koniecznością całej Unii Europejskiej”.

W dniu rosyjskiej napaści na Ukrainę został ostatecznie zburzony powojenny porządek w Europie. Praca na rzecz spójności europejskiej wspólnoty, przestrzeganie prawa (do czego zobowiązane są państwa członkowskie) to dziś nadrzędne wyzwania. Jedynie silna i niepoddająca się wewnętrznym podziałom Wspólnota będzie w stanie sprostać zagrożeniom płynącym ze strony Rosji i innych państw autorytarnych. ©

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru Nr 18-19/2022

Artykuł pochodzi z dodatku „Prawa człowieka