Africae MUNUS

Łacińskie słowo „munus” ma wiele znaczeń. Może oznaczać „zadanie” (obowiązek, powinność) – i tak interpretuje je polski tłumacz dokumentu: ZADANIE Afryki... Może także oznaczać „godność” (urząd, funkcja; np. tria munera – potrójna godność: króla, kapłana i proroka, jaką każdy z nas otrzymuje we chrzcie świętym). Może również oznaczać „dar” lub „łaska”, stąd się bierze łacińskie słowo „com-munio” – „wspólnota”, która w swej istocie zawsze jest wspólnotą „darów” – każdy z nas wnosi do wspólnoty swój własny dar.

Adhortacja dotyka każdego z tych znaczeń. Kościół afrykański ma swoje „zadania” – zarówno ad intra (do wewnątrz), jak i ad extra (na zewnątrz) – wobec całego Kościoła powszechnego. Wypełniając je, staje się „darem” dla wszystkich; nie jest więc tylko Kościołem „misyjnym” i „potrzebującym” (tak jak i sama Afryka nie jest tylko kontynentem wymagającym takiej czy innej pomocy) – jest Kościołem, który wzbogaca inne. To właśnie pozwala mu odkrywać swoją „godność” i wartość (także w odniesieniu do własnych zwyczajów, kultury i wizji życia).

Czego pozostałe Kościoły, z Kościołem w Polsce włącznie, mogą się uczyć od Kościoła Afryki? Z bogatej odpowiedzi papieża Benedykta wybierzmy tylko jeden wymiar.

Otóż, słowem powtarzającym się najczęściej w papieskim dokumencie jest zapewne słowo „pojednanie”. Kościół w Afryce w szczególny sposób skoncentrowany jest na posłudze POJEDNANIA. Jest narzędziem pojednania: „pośród tragedii najnowszych dziejów tego kontynentu... przemienia [mocą Ducha Świętego] serca ofiar i ich prześladowców, by przywrócić braterstwo” (nr 20). Świadczy w ten sposób o tym, że „pojednanie jest pojęciem starszym i rzeczywistością starszą niż polityka... Jeśli w sercach nie rodzi się siła pojednania, zaangażowaniu politycznemu na rzecz pokoju brakuje wewnętrznej podstawy” (nr 19). Kościół jedna ludzi sobie właściwymi sposobami – papież wzywa duchownych afrykańskich do gorliwej posługi w sakramencie pojednania i pokuty (i do tego, by się sami spowiadali); popiera inicjatywę ogólnoafrykańskiego Dnia (lub Tygodnia) Pojednania. Zapowiada także ogłoszenie dla Afryki Roku Pojednania – w ramach Nadzwyczajnego Roku Jubileuszowego. Wzywa do ożywienia działań ekumenicznych i dialogu międzyreligijnego (Kościół musi sam być pojednany, jeśli chce być narzędziem jednania). Ciekawe, że Benedykt XVI zauważa w swej adhortacji także miejscowe (zakorzenione w kulturze plemiennej) obrzędy pojednania – podpowiada ich analizę i wykorzystanie (byle nie za cenę jakiejkolwiek deprecjacji sakramentów Kościoła).