Jak się okazuje, nawet w historii krajów sąsiednich - zdawałoby się dobrze opisanych, jak Czechy i Niemcy - jest wiele spraw u nas słabo znanych, a na poznanie zasługujących. Choćby dynamicznie opisane przez Ukielskiego negocjacje, które pozwoliły na zajęcie przez Havla stanowiska prezydenta Czechosłowacji już w grudniu 1989 r. Wiele uwagi książka poświęca Bułgarii i Rumunii, w Polsce niezbyt znanym. Tymczasem opowiadana przez Burakowskiego, zmieniająca się z godziny na godzinę sytuacja w Bukareszcie 22 grudnia 1989 r. to niemal polityczny thriller.

Co nadaje tej książce smaku, to odniesienia do szeroko pojętej sfery kultury: za komunizmu i dziś. Dlaczego w Czechosłowacji produkowano takie, a nie inne komedie? Jakie filmy o upadku reżimu Ceauşescu powstały w Rumunii w ostatnich latach? Zarazem "1989 - Jesień Narodów" spełnia wymagania warsztatu naukowego, bogatego w dokumenty i źródła.

Od upadku komunizmu minęło 20 lat i przyzwyczailiśmy się traktować to jako zwykły punkt w historii. Czasem warto przypomnieć sobie, jak wyglądała środkowoeuropejska rzeczywistość przed 1989 r. i jak obalano totalitarne reżimy - nie było to proste, a zaskakujące bywało nawet dla opozycji, np. tej w NRD, która pogubiła się politycznie po otwarciu granicy z RFN. Po takiej lekturze - można odetchnąć z ulgą i z pobłażaniem przyglądać się współczesnym politycznym "wojnom".

Adam Burakowski, Aleksander Gubrynowicz, Paweł Ukielski "1989 - Jesień Narodów", Wydawnictwo Trio 2009.