DARIUSZ ROSIAK: Po wyzwoleniu z komunizmu uznaliśmy, że nie ma przed nami innej drogi jak naśladownictwo Zachodu. Normalność była dla nas gdzie indziej, a tu nie zostało nic wartego zachowania. Dlaczego to jest dzisiaj takie ważne?

IWAN KRASTEW: Naśladownictwo jest obecne w społeczeństwach od zawsze. Każdy z nas naśladuje innych – w ten sposób przecież się uczymy. Specyfika 1989 roku polegała na tym, że to wtedy zakończył się konflikt między dwiema uniwersalistycznymi ideologiami, które postawiły sobie za cel przekształcenie świata według własnego modelu. I jedna z tych ideologii – sowiecki komunizm – upadła. Bo od początku zimnej wojny były do wyboru dwie drogi do nowoczesności: sowiecka i zachodnia. Po 1989 r. została jedna.

Demokratyczny liberalizm stał się więc synonimem nowoczesności. Nie chodziło o to, że za 10 czy 20 lat wszystkie kraje miały...