Chłop strzela, a Pan Bóg kule nosi - głosi ludowe porzekadło. Mówiąc inaczej: skutki ludzkich poczynań są często niezamierzone. Do tej kategorii zaliczyć trzeba reformy gospodarcze, dokonane w pierwszych latach II Rzeczypospolitej przez premiera i ministra finansów Władysława Grabskiego - twórcę planu stabilizacyjnego młodej i kulejącej gospodarki. Aby położyć kres hiperinflacji, Grabski dokonał reformy walutowej, która polegała na wymianie starej waluty (marki polskiej) na złotego; jednym z jej elementów było też przykręcenie śruby podatkowej wobec tzw. klasy średniej. W strukturze społeczno-ekonomicznej Polski warstwa ta skupiała znaczną część średniego i drobnego kupiectwa, wśród którego licznie reprezentowani byli Żydzi.

Reformy Grabskiego były skuteczne i pomogły gospodarce, ale ich produktem ubocznym było wzmożenie emigracji żydowskie głównie do...