Przymierze z Bogiem zaczęło się tęczą. Ona była naturalnym znakiem. Obrzezanie Abrahama było w judaizmie pierwszym znakiem przymierza. Szło przeciw naturze. Inni powiadają: poprawiało czy uszlachetniało naturę. Wymagało dość głębokiej i bolesnej ingerencji w ciało. Od tego momentu ojciec wielu narodów, obdarzony nowym imieniem, po raz pierwszy otrzymał jasne pouczenie o tym, jak ma żyć, by sprostać Bożym nakazom. Te nauki trwają do dziś, a ich źródeł szukać należy w zaufaniu Abrahama i w prawach danych Mojżeszowi.

Nakaz obrzezania trwa tysiące lat i w zasadzie nigdy nie został przez Żydów zakwestionowany. Historycy twierdzą, że obowiązuje mniej więcej od 500 r. przed wspólną erą, ale najważniejsze: jest powszechnie przyjęty. Bywał trudny do zrealizowania – jak w czasach panowania Greków czy w Sowietach i innych demoludach – ale pozostał przemożnym symbolem łączności z...