Obraz kobiety

"Jestem o was zazdrosny zazdrością Boga. Zaślubiłem was bowiem z jednym Mężem i pragnę was przedstawić Chrystusowi jako czystą dziewicę. Obawiam się jednak, aby wasze umysły nie zostały skażone i nie utraciły prostoty oraz czystości wobec Chrystusa, podobnie jak przydarzyło się to Ewie, która została oszukana chytrością węża" (2 Kor 11, 2-3).

Opisywanie własnej roli przez Pawła jako rodzica nie występuje tylko w tym miejscu: fragmenty 2 Kor 6, 13 i 12, 14 również ujmują jego relacje z gminą w kategoriach rodzicielskich. W 1 Kor 3, 1-2 przyrównuje nawet Paweł swoją rolę do roli matki - kierując swe słowa do "niemowląt w Chrystusie", które nakarmił "mlekiem, a nie stałym pokarmem". Jeszcze wyraźniej ta macierzyńska symbolika dochodzi do głosu w Liście do Galatów, w którym mowa o rodzeniu w boleściach wiernych przez Pawła (Ga 4, 19). Czy w Pierwszym Liście do Tesaloniczan, w którym czytamy słowa skierowane przez Pawła, Sylwana i Tymoteusza: "byliśmy dla was łagodni jak matka, która troskliwie opiekuje się swoimi dziećmi" (1 Tes 2, 7). Dosłownie chodzi tu o "karmicielkę". Z drugiej strony - "prosiliśmy, zachęcaliśmy i zaklinaliśmy was tak, jak ojciec swoje dzieci" (1 Tes 2, 11). List do Rzymian idzie jeszcze dalej, symbolikę rodzenia poszerzając nie tylko na przedstawicieli obojga płci, nie tylko na wspólnotę Kościoła, ale na całe stworzenie, które "cierpi straszne udręki aż do tej pory" (Rz 8, 22). Symbolika rodzenia umyka w przekładzie Biblii Poznańskiej, widoczna jest w Biblii Tysiąclecia: "całe stworzenie aż dotąd jęczy i wzdycha w bólach rodzenia".

Możemy w pismach Pawłowych odkryć dużą swobodę posługiwania się obrazami wyjętymi z doświadczenia jednej płci, by opisać relacje przedstawicieli innej płci lub obojga. Zazwyczaj jest to odwołanie do międzyludzkich więzi o największej intensywności i intymności. Tak jak Paweł rolę swoją i swoich męskich współpracowników opisuje zarówno w męskich, jak i kobiecych obrazach troski rodzicielskiej, tak gminę koryncką opisuje w podwójnym obrazie kobiecym - dziewicy w relacji do Chrystusa i Ewy w relacji do węża. Zauważmy, że w tym przypadku symbolika kobieca obejmuje zarówno kobiety, jak i mężczyzn przynależących do gminy.

Równocześnie dwojaka symbolika dziewicy-Ewy przekazuje dość stereotypowy, czarno-biały obraz kobiety. Dziewica jest tu zdecydowanie pozytywnym obrazem, dziewica, którą zatroskany ojciec chce chronić przed zagrożeniami. Ewa występuje z kolei w negatywnej roli tej, która uległa pokusie. Wprawdzie nie ma w 2 Kor 11, 2-3 bezpośredniego świadectwa o seksualnym rozumieniu pierwszego grzechu, ale symbolika oblubieńcza niejako sugeruje ten sposób rozumienia, który wprost pojawia się w źródłach pozabiblijnych.

Jeszcze ciekawsze okazuje się zestawienie tych miejsc w listach Pawłowych, w których mówi on o Adamie, z jedynym miejscem, w którym pojawia się Ewa - 2 Kor 11, 2-3 (w Nowym Testamencie mowa o niej jeszcze tylko w 1 Tm 2, 13, lecz jest to list popawłowy). Teksty o Adamie są dużo liczniejsze, zwłaszcza ważny w historii oddziaływania Rz 5, 12-21. Już sama częstotliwość występowania wskazuje na to, że figura Adama odgrywa w teologii Pawłowej znaczniejszą rolę niż jednorazowe odniesienie do Ewy. Adam staje się symbolem człowieka w stanie grzechu. Jemu przeciwstawiony zostaje Chrystus, który również symbolizuje całą ludzkość, zbawioną. Zauważmy, że w tym ujęciu zarówno postać Adama, jak i Chrystusa ma znaczenie powszechne - dla wszystkich. Natomiast postać Ewy jawi się w 2 Kor 11, 2-3 jako figura jednostkowa, cielesna, seksualna, prototyp uwiedzenia. Choć - trzeba to jasno podkreślić - nie jako odpowiedzialna za upadek grzechowy.