Na skróty

• W numerze także m.in. analizy politycznych dziejów III RP: wewnętrznej “refolucji" (Andrzej Brzeziecki i Krzysztof Burnetko) i działań dyplomatycznych na arenie międzynarodowej (Aleksander Smolar), oraz blok poświęcony “kłopotowi z Kościołem" (Marcin Król i Adam Szostkiewicz, prognozujący losy Kościoła po śmierci Jana Pawła II). Kilkoro autorów przygląda się zjawisku banalizacji języka religii: “W języku kleryków, podobnie jak we współczesnym języku religijnym w ogóle, widać dwie tendencje - piszą Renata Przybylska i Wiesław Przyczyna. - Pierwsza przejawia się w odchodzeniu od mówienia o sprawach Boga i religii językiem potocznym, wspólnym nam wszystkim, na rzecz używania języka specjalistycznego. To sprawia, że prawdy wiary są przez nich ujmowane w sposób niezrozumiały dla ogółu, a często i dla nich samych. Druga tendencja, poniekąd przeciwstawna, polega na ucieczce od języka literackiego w potoczny, młodzieżowy, często dość prostacki, by nie rzec prymitywny, co prowadzi do niebezpiecznej desakralizacji i wulgaryzacji".
• W moskiewskim teatrze Sowriemiennik odbyła się premiera “Biesów" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Reakcje widzów są przychylne, choć traktują oni inscenizację - jak wyjaśnia Wajda, wbrew jego intencjom - jako komentarz do bieżących wydarzeń politycznych. Chłodniejsze są oceny recenzentów, zarzucających przedstawieniu anachroniczność i powielenie pomysłu słynnej inscenizacji w Starym Teatrze. pisze Jan Strzałka.
• Małgorzata Szumowska realizuje film dokumentalny jako część projektu “Visions of Europe", kierowanego przez Larsa von Triera. W jego ramach 25 reżyserów z krajów, które od 1 maja 2004 tworzyć będą Unię Europejską (obok Szumowskiej m.in. Peter Greenaway i Aki Kaurismäki), przygotowuje 5-minutowe filmy, których nadrzędnym tematem jest Europa. Premiera (w telewizji Arte) odbędzie się 1 maja br.
• Zamek Królewski w Warszawie prezentuje wystawę rycin Rembrandta, ukazującą blisko 100 prac ze zbiorów amsterdamskiego Muzeum Rembrandta, w tym szereg autoportretów.
• Na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie oglądać można wystawę plakatów Joana Miro (1893-1983).
• “Nie rozdzielam sacrum od profanum. Dla człowieka wierzącego całość doświadczeń egzystencjalnych ma charakter religijny, nawet grzech. Wymiar religijny jest przestrzenią ryzyka, łatwo o zgorszenie, bluźnierstwo, skandal. Chociaż chrześcijaństwo jest religią Wcielonego Boga, to najwięcej emocji wywołuje sztuka przedstawiająca ciało ludzkie. Martwą naturę czy obraz abstrakcyjny łatwiej uznajemy za »religijne«, tymczasem namalowanie Ukrzyżowania jest źródłem potencjalnego skandalu - mówi Tadeusz Boruta w rozmowie z Katarzyną Bik (“Gazeta w Krakowie"). - Poza paroma realizacjami do kościołów, większość moich obrazów nie jest przeznaczona do religijnego kultu. Nikt przed nimi się nie modli, nie uczestniczą w liturgii. Malując np. »Pietę« czy »Walkę aniołów«, chcę poprzez kontekst ikonograficzny dać głębszą perspektywę doświadczeniom ludzkim. Mówić o samotności, cierpieniu, przemijaniu, śmierci".
• W Muzeum Narodowym w Warszawie otwarto wystawę obrazów Jacka Mierzejewskiego (1883-1925) oraz jego synów: Andrzeja (1915-82) i Jerzego (ur. 1917). “Trudno powiedzieć, czy to wczesna śmierć ojca, czy doświadczenia wojenne - w 1944 r. Andrzej zostaje uwięziony przez NKWD - sprawiły, że w twórczości synów patronuje klimat przygnębienia, nostalgii - pisze Dorota Jarecka. - Jeśli Jerzy maluje ludzkie postaci, to jako martwe - jałowe plamy bez światła, dziury w obrazie, których nie warto nawet wypełniać plastycznym kształtem. To malarstwo zimnej grozy, szpitala, pustki, wymarłego pejzażu i wspomnienia, których nie chce wypełnić się życiem. Natomiast malarstwo Andrzeja to orgia, ale orgia rozpaczy. Jego wczesne obrazy jeszcze jako tako trzymają się zasad poszczególnych kierunków malarskich (...). W następnych dekadach malarstwo Andrzeja traci jednak wyuczoną, »nowoczesną« formę i staje się malarstwem dzikim. W obrazach z lat 70. i 80. forma pęka, jakby nie wytrzymywała naporu osobowości artysty, przymusu oddania tego, co dzieje się w wyobraźni".
• Rozpoczęła się III edycja teatralnego Festiwalu Premier Radom Odważny, prezentująca nowe polskie sztuki: “Wariacje małżeńskie na wielogłos i kanapę" Radosława Dobrowolskiego, “x2 [Bezwstyd/Wstyd]" Pawła Jurka, “Argonauci" Barbary Sokół i “Supermarket" Małgorzaty Kubickiej. Więcej informacji:
• “»Bal u Wolanda« w duchu bułhakowowskiej satyry chlaszcze dzisiejsze zepsucie, pogoń za kasą, korupcję, chamstwo, które okazują się trwalsze od komunizmu. To najsilniejsza strona przedstawienia - Roman Pawłowski recenzuje chorzowską adaptację “Mistrza i Małgorzaty" w reż. Łukasza Czuja. - Jego słabością jest to, co miało być magnesem - postać Wolanda. Nie tylko dlatego, że z Macieja Maleńczuka jest taki aktor, jak ze mnie gitarzysta, w końcu nie po to go angażowano, aby odtwarzał psychologiczne subtelności roli. Problem w tym, że Maleńczuk nie jest na scenie sobą - niepokornym artystą, który rzuca w twarz publiczności niewygodne prawdy i tak jak Woland obnaża ludzkie słabości. Znikła charyzma i ekspresja artysty, pozostał wystylizowany produkt kultury masowej w ekstraciuchach".
• Laureatkami Nagrody im. Leona Schillera zostały Monika Maciejewska (tancerka Teatru Wielkiego w Łodzi) i Matylda Paszczenko-Witkowska (aktorka łódzkiego Teatru im. Stefana Jaracza).
• W Starym Sączu, rodzinnym mieście ks. Józefa Tischnera, otwarto poświęconą mu izbę pamięci, zaś na domu, w którym się urodził - odsłonięto pamiątkową tablicę.
• Według “Frankfurter Allgemeine Zeitung" “Lolita" Nabokova w warstwie fabularnej może być przetworzeniem (powieleniem?) opowiadania pod tym samym tytułem autorstwa niemieckiego dziennikarza Heinza von Lichberga, które ukazało się w Berlinie w 1916 r.
• Po raz 19. wręczono Wiktory - nagrody dla najpopularniejszych postaci telewizyjnych. Otrzymali je m.in.: Andrzej Turski (dziennikarz), Robert Makłowicz (osobowość telewizyjna), Maciej Orłoś (prezenter), Joanna Brodzik (aktor), Anna Maria Jopek (piosenkarz), Jan Rokita (polityk), Adam Małysz (sportowiec), Steffen Moeller oraz Anita Werner (telewizyjne odkrycia roku 2003). Wiktora Publiczności zdobył Kamil Durczok.
• Portal www.wirtualnemedia.pl podaje, że Aleksander Ławrynow, rosyjski projektant statków kosmicznych, opatentował urządzenie, które w przyszłości pozwoli umieszczać w Kosmosie reklamy widoczne z Ziemi na nocnym niebie.

(af)