Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Kilka dni później przyszła wiadomość, że mimo przetransportowania głodującego do Hawany, nie udało się go uratować. Na całym świecie podniosły się głosy oburzenia, nawet powściągliwy dotąd premier Hiszpanii w imieniu Unii Europejskiej zażądał od Kuby uwolnienia wszystkich więźniów politycznych. Podczas słynnych aresztowań w marcu 2003 roku zatrzymano 75 opozycjonistów; w błyskawicznych procesach skazano ich łącznie na ponad tysiąc czterysta lat więzienia. Była to zaskakująca reakcja reżimu Castro na ocieplenie stosunków między Kubą a Europą. Przez kilka następnych lat interwencje polityczne nie przynosiły rezultatów: władze zwolniły jedynie nestora opozycji, Hectora Palaciosa, który omal nie umarł w więzieniu z wyczerpania. Matki, żony i siostry aresztowanych założyły organizację Damy w Bieli, aby protestować przeciwko niesprawiedliwości, jaka spotkała mężczyzn. Jednak ich efektowny protest - podczas manifestacji występowały w nieskazitelnie białych strojach - choć poruszył świat, nie wpłynął na złagodzenie represji.
Forsowana przez Hiszpanię polityka "zmiany przez zbliżenie" poniosła klęskę, podobnie zresztą jak zaostrzenie sankcji przez administrację Busha, która umieściła Kubę na międzynarodowej "osi zła". Reżim kubański może liczyć na jawne i mniej jawne poparcie wielu rządów i znacznej części mieszkańców Ameryki Łacińskiej. W dniu śmierci Zapaty do Hawany przyleciał prezydent Brazylii Lula da Silva. Również do niego kubańscy dysydenci zwracali się z apelem o pomoc w ratowaniu przyjaciela. Ale da Silva przyleciał poprzeć dyktaturę: światowe media obiegły zdjęcia braci Castro podczas beztroskiej rozmowy z gościem, a miejsce doniesień o śmierci opozycjonisty zajęły spekulacje o stanie zdrowia El Comandante. Te zdjęcia i te komentarze były niczym policzek wymierzony krewnym i przyjaciołom zmarłego.
Władze kubańskie zrobiły też wszystko, aby pogrzeb Orlando Zapaty nie stał się manifestacją polityczną. Kolejny raz do społeczności międzynarodowej wysłano sygnał: żadnych marzeń. Żadnych marzeń o demokratycznej Kubie, o jakiejkolwiek odwilży, o tym, że los więźniów mógłby się poprawić.
Orlando Zapata Tamayo był mniej więcej moim rówieśnikiem. Nigdy w życiu nie głodowałem. Nie potrafię sobie wyobrazić, co to znaczy wielotygodniowa głodówka. Potrafię jednak wyobrazić sobie, że człowiek, który ją wybiera, nie robi tego z rozpaczy. Czasem człowiek musi umrzeć, żeby... nic się nie zmieniło. Niekiedy jednak to "nic" zostaje gdzieś jako wyrzut sumienia. Więzień sumienia głoduje, żeby uwolnić sumienia innych. "Wszyscy ludzie są gotowi umrzeć za to, co kochają", pisała Simone Weil. "Człowiek chciałby być egoistą, a nie może". Czy rzeczywiście?
Można patrzeć na tę ofiarę tak, jak się patrzy na śmierć w teatrze. Byłaby to jednak wielka niesprawiedliwość.
