Apostołka Apostołów

Nie dotykaj mnie – hasło tegorocznej edycji może budzić skojarzenia z ruchem #MeToo, tym bardziej że Nowe Epifanie to festiwal, który zawsze uwierał i drażnił. I choć pojawią się na nim kwestie polityki cielesności czy negocjacji granic, inspiracją organizatora były słowa zmartwychwstałego Jezusa.

Wedle Ewangelii Jana „wczesnym rankiem pierwszego dnia tygodnia Jezus ukazał się najpierw Marii Magdalenie”. „Najpierw”, jak podkreślają bibliści, mogło oznaczać pierwszeństwo nie tylko w czasie, ale również co do ważności. To istotne, bo w kulturze judaistycznej świadectwa kobiet nie przedstawiały wielkiej wartości. Jezus nie przyjmuje tych kategorii. Podczas spotkania w ogrodzie zwraca się do kobiety po imieniu: „Mario!” – w znaczeniu „Pani”; oraz „Niewiasto” – jako do tej, która zapowiada triumf Boga nad złem. Kiedy się rozpoznają, Maria wykonuje nieokreślony gest, przez Chrystusa skwitowany prośbą tłumaczoną – za św. Hieronimem i jego Wulgatą – jako „noli me tangere”, czyli „nie dotykaj mnie”. Grecki oryginał nie jest tak jednoznaczny. Użyty w nim czasownik „haptomaj” rozumieć można jako obejmowanie bądź zatrzymywanie. Stąd we współczesnym przekładzie czytamy: „Nie zatrzymuj Mnie, jeszcze bowiem nie wstąpiłem do Ojca”. Zmartwychwstały Jezus nie odrzuca miłości Marii z Magdali, ale uzmysławia, że będzie dostępny dla niej i wszystkich w Niego wierzących w nowy sposób. Jednocześnie wskazuje Marię jako tę, która ma przekazać mężczyznom dobrą nowinę. Posłana przez Jezusa do Dwunastu staje się „Apostołką Apostołów”.

Głoszenie Zmartwychwstania było częstym tematem widowisk średniowiecznej Europy, w tym także bardzo popularnych misteriów. Złożony z samych premier program teatralny tegorocznego Festiwalu otworzy spektakl „Maria Magdalena. Wykład o grzechu” w reż. Katarzyny Minkowskiej. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć przedstawienia Darii Kopiec, Karoliny Szczypek, Sławomira Narlocha i Jana Hussakowskiego, owoc pracy Laboratorium Nowych Epifanii. Wyjątkowo zapowiada się także „Ordo Virtutum” Hildegardy z Bingen z udziałem Anny Marii Jopek.

Z kolei program muzyczny Festiwalu będzie – jak obiecują organizatorzy – okazją, by dać się Marii Magdalenie objąć i zatrzymać. Koncerty Graindelavoix, Adama Struga, Monodii Polskiej, Qvinty Essen­çia, Carine Tinney, Lukasa Henninga, Dziczki i Cataliny Vicens, chórów Centrum Myśli Jana Pawła II i VRC wprawią w stan zmysłowego objawienia najbardziej opornych. ©℗

Wybrane wydarzenia XI edycji Festiwalu Nowe Epifanie:

MIEJSCA DOTYKU I SMAKU

Nowością tegorocznych Epifanii będzie cykl spotkań i warsztatów, które poprowadzą wyłącznie kobiety. Pracować będziemy nad tym, co dotyka najgłębiej. Anja Franczak, pierwsza w Polsce profesjonalna towarzyszka w żałobie, przedstawi różne aspekty procesu odchodzenia. Barbara Ciemięga natomiast poprowadzi warsztat nad głosem – w końcu to głos kobiety obwieścił światu Zmartwychwstanie.

W wydarzeniach kulinarnych z kolei weźmie udział dwanaście różnych kobiet, które utkają wspólną opowieść o tym, czym jest macierzyństwo i siostrzeństwo. A w postnym menu m.in.: arabska zupa z soczewicy, ziemniak z ogniska, czeczeńskie manty, mazowieckie pierogi oraz kogel-mogel.

Szczegóły: noweepifanie.pl

MARIA MAGDALENA. WYKŁAD O GRZECHU

Analiza istoty grzechu i przemocy. Rzecz o podmiotowości kobiet oraz ukazywaniu kobiecego ciała w historiach biblijnych. Czy można stwierdzić, kto jest w nich wolny od grzechu? Jak opowiadać słowami, gdy jedyne, na co nas stać, to krzyk pełen rozpaczy?

Reżyseria: Katarzyna Minkowska
– Teatr Powszechny, 4 i 5 marca

BOŻA KRÓWKA

Opowieść o młodym księdzu posługującym w wiejskiej parafii, którego poznajemy wyłącznie poprzez ludzi przychodzących do spowiedzi. Seria spotkań w konfesjonale ujawnia samotność, wątpliwości w wierze i nieuporządkowaną przeszłość duchownego. Zarówno ksiądz, jak i jego rozmówcy tworzą społeczność ludzi zagubionych we własnych życiorysach. Tymczasem nad wsią wisi widmo końca świata. Czy bohaterom uda się przetrwać spotkanie z ostatecznym?

Reżyseria: Sławomir Narloch
– Teatr Dramatyczny, Scena Przodownik, 6, 7 i 8 marca

TAROT DE PARIS

Program koncertu odpowiada układowi talii kart do tarota z 1624 roku zachowanej w Bibliotece Narodowej Francji. Czterech kompozytorów z przełomu XVI-XVII wieku: John Dowland, Nicolas Vallet, Giovanni Girolamo Kapsperger oraz Michelagnolo Galilei (brat Galileusza) stali się inspiracją do koncertu muzyki lutniowej.

Lukas Henning
– Sala Kolumnowa Wydziału Historycznego UW, 9 marca

PEJZAŻ EMOCJI

Angielskie renesansowe pieśni ze zbiorów dla kobiet ułożone w autorski program przez szkocką śpiewaczkę Carine Tinney i niemieckiego lutnistę Lukasa Henninga. Teksty Johna Dowlanda, Roberta Johnsona, Henry’ego Lawesa oscylują wokół emocji i natury, eksplorują metafory srebrzystej wody i samotnej jaskini.

Carine Tinney (śpiew), ­Lukas Henning (lutnia)
– Sala Kolumnowa Wydziału ­Historycznego UW, 11 marca

MAGDALENA

Początek XVI wieku przynosi krytyczną refleksję nad postacią Marii Magdaleny. Badający Nowy Testament humaniści zaczynają wyraźnie rozgraniczać postacie z Ewangelii, które złożyły się na legendarny wizerunek świętej. W opozycji ustawiają się ­konserwatyści broniący wielowiekowego kultu. Podczas trwania tej dyskusji powstaje szereg dzieł muzycznych i plastycznych odnoszących się zarówno do tradycyjnej legendy, jak i do nowych ustaleń. Usłyszymy je tu w wokalno-instrumentalnym koncercie.

Graindelavoix pod kierownictwem Björna Schmelzera
– kościół ewangelicko-augsburski, 12 marca 

MAGDALENA – MSZA HISZPAŃSKA

Polifoniczna muzyka dawnej Hiszpanii skomponowana na cześć Marii Magdaleny. Poza mszą Alonsa Lobo muzycy wykonają motety innych kompozytorów złotego wieku, takich jak Francisco ­Guerrero, Juan Vásquez czy Alonso de Tejeda.

Qvinta ­Essençia
– parafia ewangelicko-reformowana, 14 marca

ZWIASTOWANIA

Historia zwiastowania służy Karolinie Szczypek do uruchomienia uniwersalnych narracji powtarzających się w życiu każdej ciężarnej kobiety. Autorzy spektaklu zadają pytanie, czy rodzic może dziś nie kochać swojego dziecka i czy dziecko może powiedzieć, że nie czuje miłości od rodzica. Czy w ogóle wyobrażamy sobie takie sytuacje? Czy jesteśmy w stanie o nich głośno mówić?

Reżyseria: Karolina Szczypek
– Teatr Ochoty, 21, 22 i 23 marca

JEZIORO

Trzy kobiety spotykają się nad jeziorem, by zanurkować głębiej niż dotąd. Jaki wpływ na człowieka mają żywioły? Dlaczego chcemy zdobywać szczyty albo schodzić na głębokość nieznanych wód? W spektaklu istotną rolę odgrywa muzyka, dźwięk głębin. Polifoniczność historii nurkujących składa się na narrację innej jeszcze bohaterki, tajemniczej mistyczki, żyjącej ponad 2 tysiące lat temu, która wyprzedzała czasy i podejmowała radykalne decyzje, krocząc podobnie anarchistyczną i rewolucyjną drogą, co Jezus.

Reżyseria: Daria Kopiec
– Teatr Dramatyczny, Scena Przodownik, 27, 28 i 29 marca

MISSA DE MARIA A MAGDALA

Monumentalne dzieło Pawła Łukaszewskiego, bazujące na formie cyklu mszalnego, poprzez rozbudowaną obsadę, solistów i chór wprowadza słuchacza w charakterystyczną dla kompozytora przestrzeń muzycznego sacrum, rozpiętego między motywami Bliskiego Wschodu a współczesną harmonią i ekspresją.

Łukaszewski / Krutul / Chór CMJP2
– kościół Najświętszego Zbawiciela, 31 marca, wstęp wolny

ORDO VIRTUTUM HILDEGARDY Z BINGEN

Średniowieczny moralitet z XII wieku przywołuje temat odwiecznej walki dobra ze złem. Powraca w nim refleksja nad harmonią świata i miejscem człowieka w kosmosie. Wpisane w utwór wizje słynnej mistyczki, kompozytorki i uzdrowicielki otwierają przestrzeń ikonograficznych skojarzeń. Dramat zyskuje współczesne brzmienie dzięki interpretacji Anny Marii Jopek.

Opieka reżyserska: Jarosław Kilian
– Teatr Lalka, 1 kwietnia

Szczegółowy program i festiwalowe aktualności na:
www.noweepifanie.pl
www.facebook.com/noweepifanie

Organizatorem Festiwalu Nowe Epifanie jest Centrum ­Myśli Jana Pawła II, instytucja ­kultury m.st. Warszawy.