Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Na to, jak wyobrażamy sobie dinozaury, najmocniej wpłynął Steven Spielberg. Jego „Park Jurajski” z 1993 r. i seria sequeli zmieniły statyczne istoty z naukowych ilustracji w żywe, aktywne stworzenia, równie przekonujące, co prawdziwe zwierzęta z przyrodniczych filmów dokumentalnych. Ale „przekonujący” to nie to samo, co „realistyczny”. Jak ma się filmowy wizerunek T. rexa do tego, co dziś wiedzą o nim naukowcy?
WOJCIECH BRZEZIŃSKI: W pierwszym „Parku Jurajskim” jest słynna scena, w której grany przez Sama Neilla prof. Grant twierdzi, że T. rex widzi jedynie poruszające się obiekty. Jak dobry był ich wzrok?
PROF. KEVIN PADIAN: Nie wiem, czy dałoby się w jakikolwiek sposób odczytać ze skamieniałości to, czy jakieś zwierzę widziało jedynie poruszający się obiekt. Ale wiemy, że T. rex miał całkiem dobre oczy. Widział zarówno obiekty przed sobą, jak i z boku, jego pole widzenia miało ok. 180 stopni.
Filmowy T. rex jest w stanie utrzymać tempo uciekającego jeepa. Jak szybkie były w rzeczywistości?
Ten jeep jedzie z prędkością około 70 km/h. John Hutchinson, który badał muskulaturę dinozaurów, szacuje, że dorosłe T. rexy poruszały się z prędkością bliższą 17-20 km/h. A najnowsze badania jeszcze obniżają ten próg do 5-10 km/h. Prawdopodobnie moglibyśmy im uciec na piechotę.
Na filmie tyranozaury mają skórę podobną do krokodylej, nie do końca gładką, ale też niezupełnie pokrytą łuskami. Jak wyglądała w rzeczywistości?
Nie jesteśmy pewni. Nie wiadomo mi o żadnych zachowanych odciskach skóry tyranozaura ani blisko spokrewnionego z nim albertozaura. Nie mamy na razie żadnych dobrych tropów. Jest możliwe, że nowo wyklute tyranozaury były pokryte izolacyjną warstwą puchu, podobnie jak małe słonie są pokryte sierścią. Ale w miarę wzrostu zwierzęcia izolacja staje się mniejszym problemem, a konieczność odprowadzania ciepła większym, dlatego najbardziej prawdopodobne jest, że dorosłe już upierzenia nie miały.
Czy tyranozaury ryczały? Były w stanie w ogóle wydawać dźwięki?
Wszystkie gady wydają rozmaite dźwięki. Tyranozaury niemal na pewno miały krtań, ale zapewne nie miały krtani dolnej [występujący u ptaków narząd odpowiadający za wydawanie dźwięków – red.], więc nie były kanarkami. Jednak krokodyle są w stanie wydawać bardzo głośne odgłosy, żółwie syczą, rozmaite dźwięki wydają z siebie także jaszczurki – można więc założyć, że dinozaury wydawały dźwięki, choć nie jestem w stanie określić, jak brzmiały.
Filmowy T. rex jest uparty, ale niezbyt błyskotliwy. Co wiemy o ich potencjalnej inteligencji?
Nie jestem ekspertem od mózgu, ale ludzie zazwyczaj starają się określić inteligencję, mierząc proporcje wielkości mózgu do rozmiarów ciała. To rodzaj proporcji logarytmicznej, bo mózg nie musi rosnąć aż tak bardzo wraz ze zwiększaniem się rozmiarów zwierzęcia. Kluczowa jest złożoność mózgu; jak rozbudowane są jego różne obszary. Wiem na pewno, że tyranozaury były wystarczająco bystre, by przetrwać przez miliony lat. My mamy ogromne mózgi, jesteśmy zapewne najinteligentniejszym gatunkiem w historii planety, ale zobaczymy, jak długo sami pozwolimy sobie przeżyć.©
PROF. KEVIN PADIAN jest paleontologiem, pracuje na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.
