Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
W judaizmie znaleźć można trzy interpretacje tego nakazu. Każda warta jest przedstawienia. Majmonides pisał uczenie, że to pragnienie prowadzi do zazdrosnego pożądania, a ono z kolei do złodziejstwa. „Jeśli właściciel pożądanego przedmiotu nie chce go sprzedać, nawet gdy zaproponuje mu się dobrą cenę, wówczas zazdrośnik ją ukradnie”. Historia króla Ahawa i jego sąsiada Nowota dobrze tę zasadę ilustruje (pisałem o niej tydzień temu). Z tego wynika, że przykazanie to służy jako zapora przed czymś głęboko złym. Pozwala zachować dystans i uniknąć jeszcze gorszych grzechów. Zrozumiała jest ta lekcja. Jest z nią jeden tylko kłopot. Dziesiąte przykazanie okazuje się wedle tej interpretacji wtórne, czy tylko pomocnicze dla innych, i przez to traci swoją samoistność.
Inni komentatorzy są skłonni uważać, że pożądania, nawet skryte w sercu zawistnika, bywają szkodliwe dla bliźniego, tak jak szkodliwe jest złe, nieżyczliwe spojrzenie czy wroga, choć milcząca postawa. Należy się jej strzec, bo jest czystą trucizną wnikającą w międzyludzkie związki. W pierwszej i drugiej interpretacji mamy przestrzegać tego przykazania ze względu na dalsze zło, które uczynić możemy.
Wedle trzeciej interpretacji: pożądanie, zawiść, resentyment są trucizną, które zatruwają truciciela. Psują jego charakter i krew. Wiemy, że najgorsza bywa zawiedziona miłość i niespełnione pożądanie, gdy czegoś chcemy, a nie możemy tego dostać. Wynika z tego – o czym nas naucza Filon z Aleksandrii w traktacie „O Dekalogu” – że to ostatnie z przykazań mogłoby być pierwszym, ponieważ wskazuje na wagę duchowej czystości i edukacji moralnej. Jeśli chcemy zbawienia, jeśli chcemy unikać wszelkiego grzechu, to najpierw należy uporządkować swe wnętrze i wyzwolić się od próżnych i złych pożądań.
Podobny pogląd reprezentował wielki Ibn Ezra, XII-wieczny komentator Tory, pochodzący z mauretańskiej wówczas Saragossy. Pisał, że najważniejsze we wszystkich nakazach jest to, by umocnić serce, oczyścić się tak, by unikać grzechów czynionych intencjonalnie (inne są te, które są efektem błędu). Ibn Ezra posługiwał się takim obrazem: „Inteligentny człowiek musi wiedzieć, że zdobędzie piękną kobietę lub majątek nie dlatego, iż jest taki mądry lub sprytny, ale zdobędzie tylko wtedy, gdy Bóg mu je przeznaczy, i dlatego inteligentny człowiek nie pożąda. Gdy wie, że Bóg mu cudzej żony nie przeznaczył, to wtedy ona jawi się mu jako osoba piękniejsza i bardziej szlachetna niźli prawdziwa księżniczka parobkowi. I wtedy godzi się ze swoim udziałem na tym świecie i nie pozwala sercu, by było zazdrosne i pożądliwe; nie pragnie tego, czego Bóg mu nie przeznaczył. Ufa Stwórcy i wierzy, że Ten obdarza go tym, co mu się należy”.
Wniosek z tego jest prosty, lecz radykalny i po wsze czasy obowiązujący: nie pożądaj tego, czego Bóg ci dać nie chce, i pamiętaj, że grzesznik, jak czytamy w Psalmie 14, rządzi się swoim sercem, czyli emocjami, a sprawiedliwy rządzi swoim sercem i z nim gada. (W Biblii wiele razy powraca ta fraza: „powiedział w swoim sercu”. Na przykład: „Bóg rzekł w sercu swem po potopie, iż nie będzie przeklinał ziemi dla człowieka”). ©
