Mojżesz, czary i szatan

Mojżesz dotarł tylko do granicy ziemi obiecanej. Mógł ją zobaczyć z wysokości gór Moabu.

20.03.2016

Czyta się kilka minut

Paweł Śpiewak /  / Fot. Grażyna Makara
Paweł Śpiewak / / Fot. Grażyna Makara

Bóg nie dozwolił mu na wprowadzenie swojego ludu na ziemię mlekiem i miodem płynącą dlatego, że raz tylko uchybił Jego nakazom. Zachował się jak ktoś, kto odszedł od Pana i postąpił niemal jak czarownik. Stało się to w Meriba, gdy dwukrotnym uderzeniem laski w skałę otworzył podziemne wody. Nadużył swojej władzy. Nie posłuchał dość uważnie Boga. Nie przemówił do skały, jak zostało mu to przykazane, ale posłużył się laską, by uspokoić wzburzony tłum i dać mu wody. Wszystko, co dotąd czynił Mojżesz, czynił z pomocą Boga, dzięki Jego łasce. W tym wypadku uczynił „cud”, nie oglądając się na Pana. Wykorzystał moce dane mu od Boga.

Czy prorok na chwilę stał się kimś podobnym czarownikowi? Być może. A czary w Pięcioksięgu są jak najsurowiej zakazane. Kara, jaka spadła na Mojżesza, była więc nader surowa i zarazem sprawiedliwa, bo wymierzona wedle zasad Tory.

Dlaczego judaizm tak bardzo surowo potępia wszelkich czarodziei? Odpowiedź jest nieoczywista. Można rzec, że mag przypisuje sobie władzę nad duchami, nad przyszłością i przeznaczeniem. Umie odczytywać znaki wróżebne. Zagląda tam, gdzie działają niewidoczne zwykłym oczom siły. Ma w sobie moc, która płynie z innych niż Boskie źródeł. Do pewnego stopnia przesłania sobą Adonaj. Czasem powiada się, że jest coś nie tylko demonicznego, lecz również diabelskiego w dziele szamańskim. Ale z punktu widzenia judaizmu jest to nie do przyjęcia. Judaizm uznaje istnienie szatana, ale nie diabła. Szatan nie jest (jak diabeł) kimś do cna złym. Działa najczęściej jako wysłannik Boga, sprawdzając rzetelność ludzi, siłę ich przekonań, oddanie Najwyższemu. Żądli swoje ofiary, ale nie zabiera na drugą stronę mocy. Pokazuje to nawet najprostsze czytanie Księgi Hioba.

W Talmudzie mowa jest o dwóch rodzajach magii, złej i dobrej, którą pożytkują cadycy. Jak je rozróżnić? Odpowiedź daje Nachmanides, filozof i kabalista z Katalonii. Pisał on, że Bóg stworzył do pewnego stopnia autonomiczną sferę zwaną przez Greków naturą, który ma swoje prawa i działa samoistnie. Łatwo uwierzyć, że działa niezależnie od Boga i nie potrzebuje Go do swego istnienia. Między obszarem natury a Bogiem powstało wiele pozornych mostów, które mają cechy okultyzmu. Próbuje się zmienić działania natury za pomocą zaklęć, amuletów czy innych magicznych działań itd. Postępując tak, działa się wbrew Boskim intencjom. Bóg pragnie, by Go doświadczać w obrębie świata natury i poprzez jego manifestacje. Cuda takie jak w czasie wyjścia Żydów z Egiptu miały ukazać Boskie prawdy. Gdy jednak ktoś działa poza boską perspektywą, wówczas to, co boskie, przesłania i staje się czcicielem idoli. Tworzy coś złego, bo sobie przypisuje moc alternatywną wobec mocy Boga. Czary są jakąś postacią idolatrii bez względu na to, czemu służą. Może najgorszym wedle Tory czarownikiem był prorok Balaam, który uważał, że znając zamysły Boga, może je spożytkować dla własnych celów. Innymi słowy: każdy rodzaj działań moralnych, które nie są związane z wymaganiami wobec człowieka, które nie przybliżają ludzi do Boga, lub które to, co boskie, przypisują człowiekowi, są wyrazem złej duchowości albo kłamstwem. Cadycy dokonujący nadzwyczajnych i cudownych czynów (twierdzą chasydzi) za ich pomocą jedynie odkrywali wiernym Boskie prawdy. ©

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 13/2016