Kłopoty z normalnością

Normalność wywodzi się z normy, a są do pomyślenia przynajmniej trzy: naturalistyczna, statystyczna i aksjologiczna. Normalny może być ten, kto: (1) pozna własną naturę i zaakceptuje ją, np. stoicy; (2) zachowaniem nie odbiega od zachowań większości, np. Emil Durkheim i socjologiści; (3) jest wierny wartościom, np. Henryk Elzenberg czy Zbigniew Herbert. Teraz widać wyraźnie: homoseksualista jest normalny dla naturalisty (są, byli i będą), nienormalny dla statystyka (raptem kilka procent!), problem z aksjologiem. Ten najpierw musiałby określić naczelne wartości, potem dopiero rozpocząć dyskusję prawdziwie filozoficzną - taką, która nie chce konkluzji.

ANDRZEJ C. LESZCZYŃSKI (Gdańsk)

***

Nic nie poradzę na pojęciowe kłopoty pana Leszczyńskiego z normalnością w sensie patologicznym. Byłbym jednak ostrożny z ocenami normalności mas ludzkich w ważnych momentach historycznych, bo daje się to stwierdzić dopiero po latach, np. ponad 90 proc. tych normalnych Polaków z sierpnia 1980 r. brało udział w wyborach dwa lata wcześniej, a chyba 70 proc. dwa lata później. Pan Leszczyński zdecydowanie myli się pisząc, że JW (czyli ja) “sądzi najwyraźniej, że to [rozumiem, iż wiedza o homoseksualizmie] wystarczy, by rozumniej popatrzyć na samych homoseksualistów". Niczego takiego nie napisałem. Wiedza taka jest konieczna dla rozumnego spojrzenia na rzeczone zjawisko. Nie jest to zresztą zbytnio odkrywcze, bo potrzeba wiedzy dla urobienia sobie racjonalnego sądu o rozważanej sprawie jest chyba niekwestionowana. Pan Leszczyński najwyraźniej przeoczył następujący fragment mojego tekstu: “W każdym razie nie ma wątpliwości, że stosunek do każdego kontrowersyjnego problemu społecznego wymaga odpowiedniej optyki moralnej, akceptującej lub odrzucającej takie lub inne rozwiązanie, ale to nie wszystko". Tak więc, wiedza to nie wszystko, ale postawa aksjologiczna - też nie wszystko. Jeśli zaś chodzi o normalność jako wierność wartościom, trzeba koniecznie dodać, jakich wartości to dotyczy. Jeśli autor listu, na mocy wyjątkowej solidarności z większością Polaków nie odróżniających normalności w sensie statystycznym od normalności w sensie patologicznym, uważa np. homoseksualizm za zboczenie godne aksjologicznego potępienia, winien to powiedzieć najwyraźniej jak może. Ja swoją aksjologię wyraziłem dość jasno i sugeruję polemistom, by z nią dyskutowali, a nie stawiali znaki zapytania i skłaniali do dyskusji, “która nie chce konkluzji". W sprawie homoseksualizmu nie może nie być konkluzji. Chyba, że ktoś jej nie chce. Ale to także winien zaznaczyć.

JAN WOLEŃSKI