Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
W wielu wielkopolskich miasteczkach dokonywano natychmiastowej egzekucji burmistrza, dyrektorów szkoły itp. Dzisiaj liczne pomniki w miejscach egzekucji są tego śladem. Z sadyzmu słynął Arthur
Greiser, namiestnik Kraju Warty (po wojnie i procesie jego egzekucję - zresztą ostatnią publiczną w Polsce - przyszło na poznańskiej Cytadeli obejrzeć ponad 100 tys. ludzi). Warunki działania konspiracji były bardzo trudne, choć to właśnie tu, na samym początku, powstała idea założenia AK (działalność Cyryla Ratajskiego).
W Poznaniu funkcjonował również obóz koncentracyjny w Forcie VII, w którym zlikwidowano dużą część przedwojennych elit Wielkopolski. Również moja rodzina odczuła mocno losy wojny - od strony ojca babcia została wywieziona w okolice Chełmu, a dziadek zabrany na przymusowe roboty do Niemiec. Od strony matki wuj został zabity przez gestapo w Poznaniu (nie wiemy do dziś, co było bezpośrednią przyczyną mordu), a babcia za próbę bronienia syna na komendzie gestapo została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück (przeżyła, lecz nigdy już nie odzyskała zdrowia i nie wróciła do pracy po wojnie).
Tego kontekstu nieco mi w artykule zabrakło - bo pokazywałby on także, dlaczego ludzie mogli stawać się bardziej szorstcy, nieufni, zdemoralizowani. Oczywiście summa summarum nie jest to usprawiedliwieniem moralnym dla tych, którzy korzystali na zagładzie Żydów - ale warto naświetlać możliwie wszystkie aspekty tamtych wydarzeń.
Juliusz Iwanicki (Poznań)
Od autorów
Już po zamknięciu ostatniego numeru z Centralnego Zarządu Służby Więziennej otrzymaliśmy informację, że opisany przez nas Henryk M. - skazany za pomocnictwo przy ludobójstwie Żydów w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem - w styczniu 2006 r. opuścił zakład karny: z powodu złego stanu zdrowia otrzymał bezterminową przerwę w karze pozbawienia wolności.
Piotr Litka, Michał Olszewski
