Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Ciągle umyka naszej uwadze rzeczywiste znaczenie daty 17 września 1939 r. Lokujemy je co prawda wśród wielu martyrologicznych zdarzeń z historii naszego narodu: gdzieś między 1 września 1939 r. a 8 maja 1945 r., ewentualnie obok dat trzech rozbiorów Polski.
Rzadko jednak uświadamiamy sobie, że dzień ten – oraz wydarzenia, które nastąpiły po nim – były ucieleśnieniem odwiecznych imperialnych marzeń ówczesnych wrogów naszego kraju: Niemiec i Rosji. Marzeń o usunięciu Polski z mapy Europy i świata. Podział naszej ojczyzny między dwa totalitarne mocarstwa mógłby zapewne trwać długo, gdyby nie bezgraniczny apetyt obu agresorów na panowanie nad światem, co doprowadziło do kolejnej odsłony światowej wojny.
Zwycięstwo sowieckiego komunizmu nad nazizmem wtrąciło Polskę w orbitę wpływów Związku Sowieckiego na 45 lat, a społeczne i gospodarcze skutki tej podległości będziemy odczuwać jeszcze przez długi czas. Najtrudniej jest jednak odrobić straty intelektualne, a te okazały się najdotkliwszym skutkiem niespełna dwuletniej okupacji i późniejszej, jakże długiej podległości politycznej. Zbrodnia katyńska, cztery wielkie deportacje i kolejne represje zniszczyły tkankę kulturową narodu i państwa, z takim trudem odtworzoną po 123 latach zaborów. Dziś próbujemy odbudować ją na nowo. Potrzebna jest nam do tego obywatelska i narodowa wspólnota, której istotnym elementem jest wspólnota historycznej pamięci.
Dlatego od kilku lat tworzymy w Białymstoku niezwykłą placówkę: Muzeum Pamięci Sybiru. Poprzez historie zesłanych i deportowanych na Wschód setek tysięcy polskich patriotów, ale także poprzez dzieje dobrowolnych osadników i ludzi szukających tam lepszego życia, chcemy pokazać idee, które łączyły w jedną wspólnotę mieszkańców wielonarodowej I Rzeczypospolitej. Bez mitologizowania, ale i bez zbędnego krytycyzmu.
Już za rok, właśnie 17 września, pierwsi zwiedzający przekroczą próg tego największego muzeum historycznego po wschodniej stronie Wisły. Zobaczą tu nowoczesną multimedialną ekspozycję, która przybliży świat dawnych ziem wschodnich Rzeczypospolitej – oraz bezkres syberyjskich lasów i kazachskich stepów.
Miejmy nadzieję, że dzięki Muzeum Pamięci Sybiru uda się odtworzyć pamięć, która choćby symbolicznie zjednoczy nas ponownie z minionymi epokami i pozwoli nam zapoznać się z dziedzictwem zamkniętym w słowie „Sybir”. ©
PROF. DR HAB. WOJCIECH ŚLESZYŃSKI, dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru
PAMIĘĆ SYBIRU
REDAKCJA: Michał Sowiński | PROJ. GRAF. Marek Zalejski | FOTOEDYCJA: Jacek Taran | SKŁAD: Zuzanna Kardyś
NA OKŁADCE: Las stalowych słupów przed siedzibą Muzeum Pamięci Sybiru symbolizujący syberyjską tajgę. Autor projektu budynku muzeum: Jan Kabac
PARTNER: Muzeum Pamięci Sybiru
