Obcy

Wiele razy w Torze ów nakaz dobrego traktowania obcych jest powtórzony. Najmocniej chyba w Księdze Powtórzonego Prawa: „Miłujcież tedy i wy przechodnia, boście przechodniami byli w ziemi Egipskiej” (Pwt 10, 19). Już nie tylko nie krzywdźcie, ale miłujcie.

Te słowa Tory czytane obecnie – krzyczą do nas. Wołają o pomoc uciekinierom z krain śmierci. To oczywistość. Szczególnie w kraju Solidarności, skąd wyszło wiele milionów emigrantów. Owo zdanie czytać możemy tak: wygnańcowi nie uczynisz krzywdy, bo my też byliśmy wygnańcami. Tymczasem na co dzień polska solidarność, o której gadają politycy wszystkich opcji, sprowadza się do solidarności nacjonalistycznej, zamkniętej w sobie, roszczeniowej. A co poniektórzy biskupi i politycy katoliccy i niekatoliccy, zamiast pomocy ludziom, uprawiają politykę i ostrzegają nas przed zalewem obcej cywilizacji, która nas pochłonie. Czyżby nawet wybitni polscy teologowie i politycy nie czytali Biblii i nie słyszeli o nakazie pomocy słabszym? Taki prosty wniosek wydaje się oczywisty.

Termin „przechodzień”, „wygnaniec”, „obcy” po hebrajsku w liczbie pojedynczej brzmi ger. Ger jest każdym nie-Żydem. W judaizmie odróżnia się dwa rodzaje obcych. Pierwszy to ger cedek, czyli ten, kto przeszedł na judaizm, konwertyta, i ger toszaw, nie-Żyd mieszkający na ziemi Izraela, który powinien przestrzegać siedmiu przykazań noahickich, acz nie musi stosować się do religijnych nakazów mozaizmu. Nakaz miłowania obcych poprzedza – warto dodać – nakaz wyjątkowej dbałości o wdowy i sieroty. Dbajcie, uczy Bóg, o najsłabszych, o tych, którzy nie są w stanie zadbać o siebie, troszczcie się o tych, których los zależy od wspólnoty, od każdego z nas.

Dawni nauczyciele Tory czytali ów nakaz przez odniesienie do konwertytów. A ci, jak pamiętamy, odgrywali w historii Izraela wielką rolę. Pośród nich był teść Mojżesza oraz Rut Moabitka, która była pramatką króla Dawida. Majmonides uczył, że konwertyta musi być traktowany tak samo jak każdy inny Żyd. Znajduje się pod skrzydłami Boskiej Obecności. Nie wolno mu wypominać jego pochodzenia. Chasydzi powiadają wręcz, że dusza konwertyty stała u stóp góry Synaj i wróciła do swego domu. Jest niczym syn marnotrawny, który odnalazł swoją drogę. Praktycznie droga konwertyty jest jednak mało zabawna i dla ortodoksyjnych rabinów zda się być tylko przyczyną bólu głowy.

Natomiast po prostu obcego należy traktować w sposób szczególny, bo jest słaby i bez pomocy łatwo zginie. W Biblii każe się pomagać obcym, bo przecież łatwiej nam o empatię. Wszak Żydzi niegdyś znajdywali się w podobnej sytuacji. Mistrz interpretacji Ramban-Nahmanides nieco inaczej rozumie biblijne pouczenie. Pamiętajmy nie tylko o własnym cierpieniu, ale również o karze, jaka spadła na Egipcjan za to, co złego uczynili obcym. Taka sama spaść może na tych, którzy okażą się zimni i niechętni przybyszom. Taką też Bóg zapowiada dla ludzi zimnego serca. Dodajmy, ową naukę o przechodniach rabini rozumieją szeroko: w obcym odnajdujemy nie tyle innego, obcego, ale po prostu ludzką istotę, człowieka, któremu bezwzględnie należy się szacunek i pomoc. ©