Przez stulecia specjaliści od architektury militarnej toczyli wyścig z konstruktorami broni. Od schyłku średniowiecza najsolidniejsze nawet miejskie obwarowania uzupełniano systemem różnorodnych, coraz doskonalszych fortyfikacji. W Krakowie i okolicach umocnienia tego typu zbudowano w czasie insurekcji kościuszkowskiej 1794 roku. Były to tzw. Okopy Kościuszkowskie, które zmieniły topografię znacznej części przedmieść Krakowa i wywarły spory wpływ na późniejszy kształt miasta. Umocnienia te, wykonane prawdopodobnie według planu samego Naczelnika, nie zdały niestety egzaminu, bo Kraków został ostatecznie poddany Prusakom. Po wcieleniu miasta do Austrii w 1846 r. przedłużone obwałowania okopów wyznaczyły na długie lata zewnętrzny pas Twierdzy i zarazem tzw. linię akcyzową, z punktami poboru opłat na kilkunastu rogatkach.

Festung Krakau
Rozważana już po...