Miara samego siebie

Każdy ma inne widzimisię i nie wiadomo, czyje jest lepsze. Tylko jeżeli istnieje jakaś jednostka miary, można coś zmierzyć i z wynikiem pomiaru wszyscy muszą się zgodzić (oczywiście w granicach błędu pomiarowego). Na przykład, mogę stwierdzić, że coś ma długość 9 centymetrów, a coś innego 9,5 centymetra i to w zasadzie nie podlega dyskusji.

Często oceniamy innych i w tej ocenie też posługujemy się wzorcem, według którego oceniamy. Takim wzorcem w ocenach innych jesteśmy zwykle my sami, mierzymy własną miarą. Oceniając kogoś, porównujemy go z własnymi wyobrażeniami, jaki on powinien być. Ja sam staję się miarą dla innych.

Czy ta miara jest obiektywna?

By sobie uczciwie odpowiedzieć na to pytanie, potrzeba wielkiej życiowej mądrości (sądzę, że niewielu potrafi się na nią zdobyć). Trzeba bowiem niejako wyjść poza siebie, spojrzeć na siebie z boku, ocenić się krytycznie i sprawdzić, w jakim stopniu mój osąd jest obiektywny.

A do tego potrzeba dużej pokory – uznania, że niekoniecznie ja wiem najlepiej. Bez tej cechy, bez pokornej obiektywności, nie ma życiowej mądrości.

Oprócz pokornej obiektywności w osądzaniu najpierw siebie, potem innych, jest jeszcze jeden ważny element życiowej mądrości. Człowiek głupi chciałby natychmiast odnosić korzyści, nie myśląc o tym, co może przynieść jutro. Człowiek mądry niekiedy woli poczekać do jutra (lub dłużej), by korzyść okazała się trwalsza.

Przypomina mi się historia o PGR-ze, w którym źle się działo, bo wszyscy rozkradali zboże przeznaczone na zasiew, a w innym PGR-ze było lepiej, bo rozkradano dopiero to, co wyrosło. Oczywiście kradzieży nigdy nie można pochwalać, ale chodzi mi o to, że prawdziwa mądrość musi być cierpliwa i przewidująca. Sprawdzianem życiowej mądrości są jej długofalowe skutki.

Dlatego może czasem warto pomyśleć o życiu z perspektywy chwili – która na pewno nadejdzie – gdy czas się nam skończy. Taka mądrość jest nam potrzebna w życiu osobistym, ale także w życiu społecznym i politycznym. Zdrowy moralny kręgosłup jest podstawą wszystkiego, a życiowa mądrość jest pierwszym warunkiem prostowania moralnego kręgosłupa.

Łatwo mówić o życiowej mądrości, ale jak ją zdobyć? Właśnie to usiłuję dzisiaj powiedzieć. Trzeba więc:
• starać się o obiektywność w ocenianiu siebie i innych,
• a do tego niezbędna jest odrobina pokory, by umieć spojrzeć na siebie krytycznie
• nie traktować siebie jako miary wszystkiego.

Pomocnym w tym wszystkim będzie myślenie długofalowe: nie tylko w perspektywie miesięcy i lat, lecz naprawdę długofalowo – z perspektywy tej chwili, w której całe moje życie będę mógł ogarnąć myślą wstecz.

A moralny kręgosłup nie jest tylko dodatkiem do tego wszystkiego, jednym z wielu elementów życiowej mądrości. On się musi przejawiać we wszystkim. Każdy nasz czyn, każda nasza myśl musi czuć ten kręgosłup w sobie.

I jeszcze jedno: życiowej mądrości musimy się uczyć z właściwego źródła. Źródłem mądrości życia jest Ewangelia – ta przedziwna książeczka, na której kartach Mądrość Boża przemawia językiem zrozumiałym dla każdego z nas.

Od wielu lat w parafii rzymskokatolickiej pw. św. Maksymiliana w Tarnowie ks. prof. Michał Heller przewodniczy niedzielnym mszom św. o godz. 10:30 i wygłsza krótkie kazania, które gromadzą wielu stałych słuchaczy. Dzięki uprzejmości parafii św. Maksymilana nagranie kazania "Miara samego siebie" można odsłuchać za pomocą poniższego playera.