Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Bądźcie gotowi na trzeci dzień; nie przystępujcie do kobiety” (Wj 19, 15; Cylkow) – słyszą od Mojżesza obozujący u podnóża góry Synaj Izraelici. Trudno nie dostrzec w tym wersie potwierdzenia tezy, iż przymierze z Najwyższym zawrą tylko mężczyźni. Oczywiście druga płeć też będzie mu podlegać, ale – wraz z dziećmi i niewolnikami – w ramach przynależności do zawiadywanych przez mężczyzn klanów. Czy ta znajoma śpiewka sprawi, że potulnie poczekamy parę tysiącleci, aż judaizm liberalny zaoferuje nam nową optykę, czy jednak spróbujemy odszukać w dawnych źródłach cień innego spojrzenia na kobiety podczas Objawienia?
Zacznijmy od pierwszej części Talmudu. Pada tam pytanie: skąd wiadomo, że wydalająca nasienie na trzeci dzień staje się rytualnie nieczysta (zob. Kpł 15, 16-18)? Odpowiedzią jest nasz wers. Ciche założenie: sperma w ciele kobiety może zapładniać do trzech dni po stosunku. Teraz rzućmy okiem na jeden z pomniejszych traktatów, które nie weszły do Talmudu. Zauważa on, że w ramach przygotowania do teofanii Bóg nakazuje Mojżeszowi: „Idź do ludu, a przygotuj ich dziś i jutro, i niech wypiorą szaty swoje” (Wj 19, 11). Ten jednak dodaje z własnej inicjatywy jeden dzień. Traktat odtwarza kalkulację Mojżesza: „Mąż będzie współżył z żoną [pierwszego dnia], ona wydali nasienie na trzeci dzień i będą nieczyści – wówczas Izrael otrzyma słowa Tory z góry Synaj w stanie rytualnej nieczystości. Dołożę im więc trzeci dzień i będą rytualnie czyści” (ciche założenie: sperma w ciele kobiety może jeszcze zapładniać dwa dni po stosunku, na trzeci już obumiera). Mojżesz sam podejmuje taką decyzję, lecz jest ona zbieżna z wolą Bożą. By wrócić do stanu czystości rytualnej, mężczyźnie wystarczy kąpiel po stosunku i nadejście wieczora. Skoro Mojżesz dokłada dzień, najwidoczniej zależy mu również na tym, by i kobiety były odpowiednio przygotowane na Objawienie. One również otrzymają Torę?
„Tak powiesz domowi Jakóba, i oznajmisz synom Israela” (wers 3) – rozpoczyna swoją mowę Najwyższy, a Mojżesz przekazuje Jego słowa ludowi. Zaznajomieni z konstrukcją biblijnej poezji nie zwracamy szczególnej uwagi na paralelizm w tym wersie. I tu niespodziankę sprawia nam starożytny midrasz – tak stary, jak pierwsza część Talmudu: dom Jakuba – to kobiety, synowie Izraela – to mężczyźni. Do kobiet przemawiaj łagodnie i w kategoriach ogólnych, szczegóły zostaw dla mężczyzn. Midrasz średniowieczny dodaje: mów wpierw do kobiet, bo mężczyźni podążają za nimi. Kobiety chętnie przestrzegają przykazań i przekażą to swoim dzieciom. Kto by pomyślał, że poza głównym nurtem jest i taka tradycja: kobiety też otrzymały Torę na górze Synaj – w dodatku przed mężczyznami! ©
