Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Był studentem filologii polskiej i filozofii UJ, współpracownikiem opozycji demokratycznej. Urodził się w Krynkach 4 sierpnia 1953 r. Trzy lata później jego rodzice: Stanisława (nauczycielka) i Florian (były wojskowy) przenoszą się do Gilowic. Tam Stanisław kończy szkołę podstawową, później chodzi do liceum w Żywcu. Według relacji kolegów i nauczycieli (m.in. Michała Caputy) już wówczas zabłysnął talentem literackim (pisał wiersze) i nieprzeciętnymi zainteresowaniami filologicznymi.
Po zdaniu matury z wyróżnieniem mógł bez egzaminu podjąć studia na dowolnej wyższej uczelni. Odmówił tego przywileju i zdał egzamin wstępny na Wydziale Filologii Polskiej UJ. W 1975 r. rozpoczął drugi kierunek: filozofię. Planował napisanie pracy magisterskiej na temat prozy Brunona Schulza.
Przełomowy w jego życiu okazał się rok 1976: po tym, jak w Radomiu i Ursusie Milicja Obywatelska i Służba Bezpieczeństwa brutalnie spacyfikowały wystąpienia robotników, w środowiskach studenckich powstały zalążki działalności opozycyjnej. Stanisław Pyjas wraz z grupą kolegów nawiązał kontakt z Komitetem Obrony Robotników. Co najmniej od 12 kwietnia 1976 r. był inwigilowany (z tego dnia zachował się komunikat SB o jego całodziennej obserwacji), wielokrotnie go przesłuchiwano.
W styczniu i kwietniu 1977 r. Pyjas oraz jego koledzy ze studiów otrzymali anonimowe listy, w których wzywano do rozprawy z takimi jak on. 7 maja 1977 r. nad ranem w bramie kamienicy przy ul. Szewskiej 7 w Krakowie znaleziono jego zwłoki, ze śladami ciężkiego pobicia.
Tajemnicza śmierć krakowskiego studenta niemal natychmiast zainteresowała władze centralne: jeszcze tego samego dnia nadzór nad sprawą objęła Prokuratura Generalna, a także SB, która kierowała i inspirowała czynności sprawdzające. Po kilku miesiącach postępowanie umorzono, w uzasadnieniu prokurator uznał, że przyczyną śmierci był nieszczęśliwy wypadek: pijany student przewrócił się na nierównościach posadzki i zmarł w wyniku odniesionych obrażeń. Sprawę kilkakrotnie wznawiano, ale nie udało się wskazać sprawców zabójstwa. Obecne – czwarte – śledztwo prowadzi pion śledczy IPN z Krakowa.
Pokłosiem tragicznej śmierci Pyjasa było powstanie Studenckiego Komitetu Solidarności.
