Wprowadzenie

Coś się zaczęło 13,8 mld lat temu – a może wcześniej coś się skończyło? W każdym razie tak daleko jesteśmy w stanie cofnąć się, rekonstruując historię wszechświata zgodnie z regułami, które odgadnął Albert Einstein. Wtedy wszystko było prostsze: nie było jeszcze gwiazd i planet ani żadnych istot, którym mogłoby się śnić odkrywanie tajemnic kosmosu. Materia wirowała w tańcu kwantowych fluktuacji. Możemy sobie to wszystko wyobrażać dzięki temu, że zbudowaliśmy wielkie zderzacze cząstek, w których na chwilę odtwarzamy warunki panujące we wczesnym wszechświecie.

Potem musiały wypalić się całe pokolenia gwiazd, by narodziły się Słońce i Ziemia – ok. 4,5 mld lat temu. Już po kolejnym miliardzie lat nasza planeta tętniła życiem. A 2-3 mln lat temu pewna populacja małp weszła – a raczej została wepchnięta zmieniającym się klimatem – na ścieżkę prowadzącą do człowieka. Dzięki temu być może po raz pierwszy w historii wszechświata pojawiły się istoty, które są w stanie ten wszechświat podziwiać i rozumieć. Ale może jesteśmy po prostu zarozumiali – może kosmos jest pełen życia, nie mniej rozumnego niż to ziemskie?

W tegorocznej, jubileuszowej (już dziesiątej!) edycji Copernicus Festival postawimy pytania o kosmos i nasze w nim miejsce. Zastanowimy się, czy we wszechświecie panuje nieokiełznany chaos, czy doskonały porządek – i w jaki sposób próbowaliśmy i próbujemy się tego porządku doszukiwać. Porozmawiamy o tym, co już wiemy i na odkrycie czego ciągle musimy czekać.

O tym wszystkim mówią teksty zawarte w tym katalogu. Prezentujemy w nim również kandydatów na Mądrą Książkę Roku, a w środku znajdą Państwo program festiwalu. Główne wydarzenia odbywają się wieczorami od 23 do 28 maja w Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie przy ul. św. Wawrzyńca 15. Są one otwarte dla wszystkich i transmitowane na żywo na kanale Youtube.com/CopernicusCenter. Wydarzenia dodatkowe – wystawy, projekcje filmów, zajęcia szkolne, warsztaty – rozsiane są po siedzibach instytucji, które życzliwie podjęły z nami współpracę. Udział w niektórych z nich wymaga wcześniejszych zgłoszeń (szczegóły w programie). Zachęcamy także do zapoznania się z materiałami wideo, które przygotowaliśmy przed festiwalem – one dostępne będą wyłącznie w internecie.

Zapraszamy na wspólną podróż w najciekawsze regiony wszechświata i konfrontacje z najdonioślejszymi pytaniami, jakie możemy postawić. To będzie pełna doznań, ważna i pouczająca wycieczka: nie możemy przecież zrozumieć samych siebie, jeśli nie zrozumiemy kosmosu, który nas zrodził. ©

WSPÓŁWYDAWCY

COPERNICUS CENTER | FUNDACJA TYGODNIKA POWSZECHNEGO | UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI

REDAKCJA: Łukasz Kwiatek, Łukasz Lamża | OPISY MĄDRYCH KSIĄŻEK: Kamil Kopij, Marta Alicja Trzeciak
OPIEKA WYDAWNICZA: Anna Dziurdzikowska | WSPÓŁPRACA: Sabina Janeczko, Anna Pajączkowska, Diana Sałacka
PROJEKT GRAF. Marek Zalejski | FOTOEDYCJA: Grażyna Makara, Edward Augustyn,
Jacek Taran | TYPOGRAFIA: Andrzej Leśniak | KOREKTA: Grzegorz bogdał, Katarzyna Domin, Sylwia Frołow, Maciej Szklarczyk
GRAFIKA NA OKŁADCE: Anna Skoczeń i Aneta Kubik

KRAKÓW 2023, ISBN 978-83-65610-28-7

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą Copernicus Festival 2023: Kosmos, nr projektu SONP/SN/549957/2022 kwota dofinansowania 299 100 zł, całkowita wartość projektu 340 600 zł.
Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Kraków.
Copernicus Festival jest dofinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.