Spowiedź kardynała

Wydarzenia związane z ogłoszonym przez Franciszka Nadzwyczajnym Rokiem Miłosierdzia postawiły niemieckiego kardynała Waltera Kaspera w świetle jupiterów. Ten urodzony w 1933 r. duchowny nie tylko pełnił ważne funkcje w Kościele jako przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan i Komisji ds. Religijnych Kontaktów z Judaizmem czy członek m.in. Kongregacji Nauki Wiary oraz Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, ale też za obecnego pontyfikatu stał się jedną z czołowych postaci prowadzonych przez papieża reform Kościoła.

W pierwszej modlitwie Anioł Pański Franciszek pochwalił przed światem jego książkę o miłosierdziu w słowach niepozostawiających wątpliwości: „Ta książka – zrobiła na mnie duże wrażenie, bardzo duże…”. Jako ważny współpracownik papieża i pomysłodawca tematu miłosierdzia, który stanowi centralny punkt nauczania Franciszka, oraz pomysłodawca drogi synodalnej poświęconej rodzinie zyskał sobie nie tylko rozgłos i uznanie, ale również wielu krytyków, a nawet wrogów, którzy posunęli się do nazwania go heretykiem.

Krytycy Kaspera są często bardziej pretensjonalni niż rzeczowi w swojej argumentacji, bo niemiecki duchowny to nie tylko jeden z najsłynniejszych kardynałów, ale również jeden z najwybitniejszych współczesnych teologów, który przez wiele lat był profesorem dogmatyki w Münster i w Tybindze. Jeśli więc ktoś rzeczywiście chce poznać, co myśli Kasper, powinien zacząć od lektury jego dzieł – chociażby wydanej w ostatnim czasie programowej książki „Miłosierdzie. Klucz do chrześcijańskiego życia” czy jego opus magnum „Kościół katolicki. Istota. Rzeczywistość. Posłannictwo”. Zarówno jednak znawcom Kaspera, jak i tym, którzy usłyszeli o nim w mediach, warto polecić przeprowadzony z nim wywiad rzekę „Świadek Miłosierdzia. Moja podróż z Franciszkiem”. Jak sugeruje sam tytuł, wywiad z kardynałem jest de facto przewodnikiem po pontyfikacie obecnego papieża. Dzięki tematom „podrzucanym” przez Raffaelego Luise poznajemy lepiej zarówno papieża, jak i kardynała.

On sam o swojej roli „teologa Franciszka” wypowiada się skromnie i dementuje wpływy, jakie miałby rzekomo mieć na obecnego papieża. Wieloletni kontakt ze światem innych wyznań chrześcijańskich oraz innych religii sprawia, że rezonuje on z Franciszkiem, który mówiąc o podstawie wszelkiego dialogu, stwierdził: „Należy zrozumieć drugiego, tak jak drugi rozumie samego siebie, a nie jak mi się wydaje lub jak jest lepiej dla mnie”.

W wywiadzie poruszane są nie tylko bieżące wydarzenia z życia Kościoła, inspirowane wypowiedziami i gestami Franciszka, ale także trudne tematy poprzednich pontyfikatów. Kasper nie jest ani krytykiem poprzednich papieży, ani apologetą Franciszka. Po prostu uważa jego pontyfikat za przełomowy dla Kościoła. O papieżu mówi, że „w świecie, który opowiada się za konfliktem, jest on człowiekiem spotkania”. „Nie jest rewolucjonistą w wywrotowym sensie, jak przedstawiają go niektóre media i czego obawiają się niektórzy katolicy – zauważa Kasper. – Jest konserwatystą, ale konserwatystą inteligentnym, który wie, tak jak Jan XXIII, że można zachować tradycję tylko przez jej zrozumienie, a nie jako martwą monetę, która przechodzi z rąk do rąk aż do starcia, czy też jako okaz muzealny przechowywany za szkłem. Jeśli już chce się mówić o rewolucji, jego rewolucja jest rewolucją miłosierdzia, pewnego rodzaju rewolucją rewolucji, która wobec świata jest słaba, ale ma ogromną moc duchową”.

Książka jest zapisem rozmowy bez podziału na rozdziały czy bloki tematyczne, sprawia więc wrażenie, że nie ma końca. To wciąga, choć niektórym z pewnością utrudni lekturę. Każdy jednak, kto przez nią przebrnie, zgodzi się, że zadaniem Kościoła jest „przechowywanie ognia, a nie adorowanie popiołu”, i że zarówno papież, jak i kardynał tak rozumieją reformę Kościoła i przekazywanie Tradycji. Nie wystarczy więc krytykować Franciszka czy Kaspera, aby przypisać sobie miano „konserwatysty inteligentnego”. Taka świadomość powinna ostudzić krytyków ich obu. ©℗

„ŚWIADEK MIŁOSIERDZIA. MOJA PODRÓŻ Z FRANCISZKIEM. Z KARD. WALTEREM KASPEREM ROZMAWIA RAFFAELE LUISE”, tłum. Michał Tadeusz Szwemin, wyd. ARTI, Warszawa 2016.