Na skróty (8-14 I)

"Jest rzeczą nieodzowną, żeby co pewien czas odzierać poezję z ozdób. Analogia jest ważna w takiej mierze, w jakiej nowy obraz unieważnia dawne obrazowanie, wybija z toru i nakazuje wziąć styczną. Nic tak nie cieszy, jak nieustanny bunt rzeczy przeciwko narzucanym im obrazom. Rzeczy nie zamierzają być równie grzeczne jak obrazy. Gdybym powiedział, że krzak róży przypomina gotowego do walki koguta, nie oddałbym istoty rzeczy, ważniejszej od tej analogii, czyli ich właściwości różnicującej. Jeśli chodzi o formę, muszę powiedzieć, że dostrzegam w niej coś więcej niż samą skórę: dostrzegam obrys granic, i nikt mi nie wmówi, że to nie on zakreśla istotę rzeczy. W każdym razie to, czego nas uczono (aż do znudzenia) o rozpadzie atomu, musi nam dawać wyobrażenie o »potencjale atomowym«, zawartym w każdej najmniejszej formie. Weźmy też bańkę mydlaną: czyż nie jest interesujący moment, w którym ona zawiązuje się i odrywa?" - wyjaśniał Francis Ponge w radiowej rozmowie z André Bretonem i Pierre Reverdy’m z 1952 r. Francuskiemu poecie poświęcony jest najnowszy (9-10/2006) numer "Literatury na Świecie". Znajdziemy w niej nowe tłumaczenia jego twórczości, obszerne fragmenty rozmów, a także szkice o dziele autora "Po stronie rzeczy", m.in. Itala Calvina i Jeana-Paula Sartre’a. Zmarł Carlo Ponti, mąż Sophii Loren, a przede wszystkim znany włoski producent filmowy, mający na swoim koncie takie m.in. filmy jak "Doktor Żywago", "La Strada", "Wojna i pokój", "Boccaccio ’70", "Pali się moja panno" czy "Powiększenie". Minęła 40. rocznica tragicznej śmierci Zbigniewa Cybulskiego. O słynnym aktorze . Laureatami tegorocznych Paszportów "Polityki" zostali: Jacek Dehnel (literatura), Sławomir Fabicki (film), Maja Kleczewska (teatr), skrzypaczka Agata Szymczewska oraz Fisz i Emade (muzyka), a także plastyczna grupa Twożywo (Mariusz Libel i Krzysztof Sidorek). Specjalną nagrodę dla kreatora kultury otrzymała Maria Janion. Natomiast laureatami Nagród Historycznych "Polityki" 2006, których wręczenie odbędzie się w najbliższy czwartek, są: Daniel Beauvois, Andrzej Chwalba, Mieczysław F. Rakowski i Henryk Schönker. Laureatem nagrody "Nowych Książek" za rok 2006 został Kazimierz Orłoś za tom opowiadań "Dziewczyna z ganku". Uroczystym koncertem zorganizowanym przez Program 2 Polskiego Radia, na którym wystąpiła orkiestra Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Jerzego Maksymiuka, Chór Filharmonii Narodowej oraz Iwona Sobotka (sopran), zainaugurowano obchody Roku Karola Szymanowskiego, uchwalonego przez Sejm RP z okazji przypadających w najbliższych miesiącach: 70. rocznicy śmierci oraz 125. rocznicy urodzin kompozytora. Wśród wydarzeń planowane jest m.in. wystawienie "Króla Rogera" w reżyserii Mariusza Trelińskiego (marzec, Opera Wrocławska) oraz poświęcony Szymanowskiemu 10. Festiwal Muzyczny Polskiego Radia (październik, Warszawa). Fundacja im. Karola Szymanowskiego przyznała swą tegoroczną nagrodę Maciejowi Pinkwartowi, pierwszemu kustoszowi zakopiańskiej willi "Atma", w której znajduje się muzeum kompozytora. Dyrekcja TVP Kultura przedstawiła nowe propozycje programowe. Obok kulturalnych serwisów informacyjnych ("Na weekend") pojawią się m.in.: "talk-show dla inteligentów" zatytułowany "Socjopaci" (bohaterowie pierwszych odcinków: Dorota Masłowska, Wilhelm Sasnal, Piotr Waglewski), program "Trzeci punkt widzenia", w którym wydarzenia tygodnia komentować będą Marek Cichocki, Dariusz Gawin i  Dariusz Karłowicz, programy poświęcone poszczególnym dziedzinom sztuki ("Czytelnia", "Sceny ze sceny", "Następny seans filmowy", "Co słychać?") oraz nowe propozycje dla dzieci. TVP Kultura będzie też przypominać spektakle "Kobry", polskie seriale (np. "Jan Serce") i dokumenty. Najwyżej cenionym przez polskie władze lokalne kompozytorem staje się Piotr Rubik. Za kantatę skomponowaną na obchody 750-lecia lokacji Krakowa rajcy miejscy zapłacą 100 tys. złotych. Oratorium dla obchodzącego taką samą rocznicę Gorzowa kosztować będzie władze tego miasta 600 tys. złotych.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 03/2007

Podobne artykuły

Obraz tygodnia
Tygodnik "Wprost" oskarżył Zbigniewa Herberta o to, że w latach 60. świadomie współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa, donosząc na środowiska związane z paryską "Kulturą" i Radiem Wolna Europa. Artykuł wywołał lawinę protestów i sprostowań, w tym także badających akta Herberta historyków IPN-u, pod wpływem których redaktor naczelny pisma przeprosił za publikację i przyznał, że była ona nadinterpretacją znanych już wcześniej dokumentów (opublikowały je w ubiegłym roku paryskie "Zeszyty Historyczne"). Sprawie tej poświęciliśmy także komentarz na str. 3.
Przyznanie się przez Güntera Grassa do faktu, że pod koniec II wojny światowej służył w dywizji pancernej Waffen-SS "Frundsberg", a nie - jak dotąd podawano - w artylerii przeciwlotniczej (o sprawie pisał w poprzednim numerze "TP" Joachim Trenkner, w tym - Basil Kerski i Tomasz Żuroch-Piechowski), wywołało szereg komentarzy i reperkusji, także w Polsce. Lech Wałęsa oświadczył, że będzie musiał zrzec się honorowego obywatelstwa Gdańska, jeśli nie uczyni tego autor "Blaszanego bębenka". W Niemczech ukazała się właśnie wspomnieniowa książka Grassa "Przy obieraniu cebuli", opisująca m.in. wojenny rozdział życia pisarza.
Mianowanie przez ministra kultury na stanowisko dyrektora naczelnego Teatru Wielkiego-Opery Narodowej Janusza Pietkiewicza stało się punktem wyjścia do kolejnego sporu o kształt i rozumienie zadań tej sceny. Z pracy w Operze odejdzie najprawdopodobniej Mariusz Treliński (już odszedł Kazimierz Kord), a list w obronie dotychczasowych dyrektorów artystycznego i muzycznego (drukujemy go obok) podpisało kilkadziesiąt osób, pośród nich szereg wybitnych polskich artystów.
W warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej trwa wystawa "W Polsce, czyli gdzie?", próbująca opisać polską XX-wieczną mentalność poprzez prace m.in. Berlewiego, Dwurnika, Kantora, Malczewskiego, Modzelewskiego, Nowosielskiego, Pronaszki, Stażewskiego, Sterna, Tarasewicza, Witkacego i Andrzeja Wróblewskiego. "Najbardziej dla nas typowe są... wady. Przedstawione obiekty to cała paleta rodzimych mankamentów i ułomności. Okraszonych słynną polską fantazją - pisze w "Rzeczpospolitej" Monika Małkowska. - Jak najgorszą opinię wystawia rodakom Jacek Malczewski w »Błędnym kole«. Patos połączony z ekstazą i rozchełstaniem; górnolotne deklaracje i niemoc ich zrealizowania. Obok płótna filmowy zapis »Wielopola, Wielopola...«. Fragment spektaklu Tadeusza Kantora z powtarzanym w kółko zapętlonym marszem »Piechota«. Wyraźne odniesienie do obrazu Malczewskiego, a także do chocholego tańca z »Wesela«. Wątek kontynuowany przez Zbigniewa Rybczyńskiego w animowanym obrazie »Tango« (1980), podjęty również przez Bronisława Wojciecha Linkego w »Cyrku« (1955-59). Koszmarna wizja, przywodząca na myśl kreacje Boscha. Ręka w rękę tańczą w kręgu same potwory-metafory ludzkich przywar. Jest tu pazerność, próżność, fałsz. Nieco późniejszy »Autobus« tego samego autora dotyczy bardziej naszego społeczeństwa. Biało-czerwonym pojazdem podróżuje między innymi gigantyczna butelka spirytusu, zakorkowanego czapką krakuską z pawim piórem. Co prawda, to prawda...".
"Cierpienie jest centrum mojego światopoglądu i mojej poezji. Nie koncentrowałbym się jednak wyłącznie na ludzkim cierpieniu. W moim rozumowaniu są pewne wątki orientalne, jak choćby rozszerzenie pojęcia cierpienia na wszystkie stworzenia żywe. Jest to pogląd, który tradycja chrześcijańska uznaje za manichejski. Moim zdaniem katolicyzm jest niezwykle antropocentryczny, a to po części czyni ze mnie heretyka. (...) Jeśli cokolwiek sobie wyrzucam, to właśnie to, że w mojej poezji nie zdołałem uchwycić więcej z ludzkiego cierpienia" - w drugą rocznicę śmierci Czesława Miłosza "Dziennik" opublikował nieznany dotąd w Polsce wywiad, jaki z autorem "To" przeprowadził indyjski pisarz Aśok Wadźpeji w roku 2003.
Obraz tygodnia
"Kiedy pada pytanie, co z kina Kieślowskiego pozosta­ło dzisiaj, mam odczucie, że jego postać i dzie­ło nie przestają drażnić, głównie chyba w śro­dowisku polskiego kina. Proponowałbym więc, żeby zo­stawić psychologiczne urazy i kompleksy, i dostrzec ogromną aktualność, nowocze­sność i piękno jego filmów. Ale może to, co najważniejsze - dostrzec ten potężny ładunek empatii... Wtedy może zaczniemy szczerze roz­mawiać, czego brakuje we współczesnej sztu­ce, a co jest w jego twórczości. Czasem spoty­kając się z interpretacją jego twórczości, łapię się za głowę: jakich strun on do­tykał! Równie często w tych tekstach zamiast opisu jego dzieła widzę jakąś psychodramę, autoanalizę, jakiś psychologiczny opis nie tyle tego, co jest na ekranie, ile problemów, z któ­rymi boryka się autor. Być może szczerość jego filmów, ich siła powodu­je, iż chciałoby się go zamknąć i otworzyć za 20 lat, bo byłoby łatwiej. Nie przeszkadzałyby pytania, które stawiał, tematy, które podej­mował, talent i pracowitość oraz uczciwość, które ewidentnie z jego utworów emanują - mówi Krzysztof Piesiewicz w dyskusji na temat filmów Krzysztofa Kieślowskiego ("Kino" nr 1/2006). - Być może te pojawiające się w Polsce głosy, że jego kino jest anachroniczne, to próba powiedzenia: dosyć z tym facetem, wystarczy! Chciałoby się go przeskoczyć i pójść dalej. My­ślę jednak, że w takim stanie emocji to się nie uda: nie zrobi się nic na jego miarę". Redakcyjną rozmową z udziałem także Natalii Korynckiej-Gruz, Katarzyny Taras, Konrada J. Zarębskiego i Stanisława Zawiślińskiego "Kino" inauguruje Rok Kieślowskiego, w którym obchodzić będziemy 10-lecie śmierci reżysera. Styczniowy numer miesięcznika ukazał się w odnowionej szacie graficznej. Znajdziemy w nim m.in. szkic Piotra Wojciechowskiego o "Harrym Potterze" oraz rozmowę z Agnieszką Odorowicz.
W wieku 88 lat zmarła Birgit Nilsson, wybitna szwedzka śpiewaczka operowa, legendarna odtwórczyni ról wagnerowskich, m.in. Brunhildy w "Pierścieniu Nibelunga" i Izoldy w "Tristanie i Izoldzie".
Paszporty "Polityki" otrzymali w tym roku: Rafał Blechacz (muzyka), Jan Klata (teatr), Robert Kuśmirowski (sztuki piękne), Marek Krajewski (literatura), Przemysław Wojcieszek (film), zespół Skalpel (estrada) oraz Paweł Dunin-Wąsowicz (kreator kultury).
W warszawskim Muzeum Narodowym trwa wielka monograficzna wystawa Józefa Pankiewicza, prezentująca ponad 500 dzieł artysty, którego 140. rocznica urodzin przypada w tym roku. "Trzeba chodzić po tej wystawie z pełną świadomością swoistości tego zjawiska, symptomatycznego dla polskiej sztuki, rzadko radykalnej, rzadko przecierającej szlaki całkiem nowe. Ale trzeba je docenić" - pisze Dorota Jarecka. Obok - recenzja Bogusława Deptuły.