Na skróty (26 III-1 IV)

"Wraz z utratą wrogów Polska zawsze traciła wolność i duszę. Traciła także mnóstwo krwi, ale teraz musi walczyć sama ze sobą. Ta nieprzewidziana dla wielu wojna będzie znacznie poważniejsza od pozostałych. Po upadku sowietyzmu na Polskę spadł - paradoksalnie - pewien typ sowieckości. Narodził się i okrzepł typ Polaka-chama. Niektórzy moi polscy przyjaciele prognozowali jego narodziny już w latach 70. - to znaczy, że w Polsce byli prorocy. Podobnie działo się w sowieckiej Rosji. Dopiero po śmierci Stalina, gdzieś w czasach Chruszczowa, w pełni ukształtował się potwór człowieka radzieckiego. Przedrewolucyjne maniery przeżyły Gułag, ale potem umarły z powodu genetycznych prawideł bytu - uważa rosyjski pisarz Wiktor Jerofiejew. -Współczesna Polska to kobieta sparaliżowana strachem i zagubiona. Nigdy nie myślała, że stanie się taką, jaką jest. Nie chodzi o to, że się postarzała, ale o to, że postarzała się brzydko i głupio. Są takie kobiety w nieokreślonym wieku, z którymi jest nudno. Polska stała się nudnym dodatkiem do Europy. Kiedyś w Polsce panował pozytywny brak zaufania do Rosjan. Najbardziej nieufnym typem był chłop. Na każdym kroku rzucał kurwami, ale to mnie bawiło. Ale dziś - jak sądzę - w tym typie tkwi największe nieszczęście. Chłopski upór, umiłowanie do polowań, niechęć do ludzi mądrych i bezgraniczne zaufanie do Kościoła - niczym miłość do partii w ZSRR - stały się flagą polityczną. Po śmierci Wojtyły, Miłosza i Lema wszystko stanęło na głowie. O losach Polaków decydują jajogłowi ze sprytnymi uśmieszkami, starymi wrzodami nacjonalizmu, antysemityzmu i prowincjonalnym mesjanizmem. Polska zaczęła się upodabniać do karykatury powieści Orwella. Moralność, sprawiedliwość i porządek zostały przenicowane na drugą stronę. Europa milczy, bo boi się polskiego nacjonalizmu mniej niż polskiego hydraulika. A rola polskiej inteligencji - niestety - coraz bardziej przypomina mi starzejącą się, bezradną panią. Skandal widzi gołymi oczami, ale nie ma siły, by mu stawić opór". 75. urodziny obchodził Wiesław Myśliwski‚ wybitny pisarz, autor m.in. "Pałacu", "Kamienia na kamieniu", "Widnokręgu" i "Traktatu o łuskaniu fasoli". Laureatem tegorocznej Nagrody Pritzkera, tzw. architektonicznego Nobla, został Brytyjczyk Richard Rogers, autor m.in. paryskiego Centre Pompidou (wraz z Renzo Piano) oraz londyńskiej siedziby firmy Lloyd’s. Nagrodę otrzymał za całokształt twórczości. "Żyjemy w czasach, gdy próbuje nam się wmówić, że słuszna jest tylko jedna wizja świata. A »Król Roger« jest opowieścią o poszukiwaniu wolności w krainie dogmatu - mówi "Gazecie Wyborczej" Mariusz Treliński, realizujący dzieło Szymanowskiego na deskach Opery Wrocławskiej (o inscenizacji pisze Daniel Cichy w tym numerze "TP"). - Historycznie jest to opowieść inspirowana dziejami autentycznego władcy Sycylii. Można ją czytać na wskroś współcześnie jako historię władcy i człowieka, który trzyma w rękach wszystkie nitki i nagle zdaje sobie sprawę, że to tylko iluzja. Dzięki własnemu upadkowi uświadamia sobie, kim naprawdę jest. Coś mu odebrano, ale przy okazji odnalazł siebie". "Ich sztuce daleko do tego, co się potocznie uważa za zaangażowanie. Wystawa pełna jest takich wypowiedzi, w których czuje się rezygnację, uświadomioną słabość. Być może taka postawa - nieobojętna, ale wycofana - to konsekwencja wydarzeń ostatnich kilku lat w życiu publicznym Ameryki. Wielkie manifestacje antywojenne z 2003 r. pozostały fascynującymi spektaklami ulicznymi bez wpływu na wydarzenia w polityce. Emocje społeczne wyładowały się, polityka zagraniczna poszła swoją drogą. Dzisiejsza młoda sztuka jest nieufna wobec spektaklu. Jeśli w swej estetyce korzysta ze śmietnika, z resztek - czyni tak właśnie dlatego, by kontestować to, co oficjalne, co wciela klarowność i ład" - pisze Dorota Jarecka o młodych amerykańskich artystach, których dzieła można oglądać na wystawie "Uncertain States of America. Sztuka amerykańska w trzecim milenium" w Centrum Sztuki Współczesnej-Zamku Ujazdowskim. Z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru minister kultury odznaczył medalami "Gloria Artis" artystów "zaangażowanych w działalność opozycyjną w dniach stanu wojennego w Polsce". Otrzymali je aktorzy: Ewa Dałkowska, Halina Winiarska, Emilian Kamiński, Jerzy Kiszkis, Szymon Pawlicki, Andrzej Piszczatowski, Maciej Rayzacher, Maciej Szary oraz reżyser Jerzy Markuszewski. Towarzystwo Przyjaciół Łodzi przyznało medale "Pro Publico Bono" im. Sabiny Nowickiej przeznaczone dla osób, "które wniosły niepowtarzalne wartości dla kultury narodowej i Łodzi". Otrzymali je Anna Kuligowska, historyk teatralny, dziennikarka Krystyna Piaseczna oraz Barbara Toruńczyk, redaktor naczelna "Zeszytów Literackich". Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo ustanowił Nagrodę im. Józefa Maksymiliana Ossolińskiego dla autorów najlepszych prac doktorskich z zakresu historii i badań nad literaturą. Do pierwszej edycji zostali nominowani: Anna Sylwia Czyż, Eryk Krasucki i Przemysław Wójtowicz (historia) oraz Marcin Całbecki, Katarzyna Lukas, Marek Pustowaruk, Urszula Topolska i Hanna Urbańska (badania nad literaturą). Wręczenie nagród nastąpi 4 czerwca. Grupa ITI, właściciel TVN, przygotowuje nowy kanał tematyczny - telewizję religijną, którą oglądać będzie można (początkowo na platformie cyfrowej n) od jesieni br. Stacją kierują ks. Kazimierz Sowa i Szymon Hołownia. Minęło pół wieku od powstania postaci Misia Uszatka, bohatera książek dla dzieci Czesława Janczarskiego z ilustracjami Zbigniewa Rychlickiego, a następnie serialu lalkowego (w latach 1975-87 Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For w Łodzi wyprodukowało 104 odcinki), w którym głosu Uszatkowi udzielał Mieczysław Czechowicz. 1 czerwca w Łodzi ma zostać odsłonięty pomnik Misia.