Na skróty

Zakończył się 55. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie. Jury pod przewodnictwem Rolanda Emmericha przyznało Złotego Niedźwiedzia południowoafrykańskiemu filmowi “Carmen in Khayelitsha" (reż. Marc Dornford-May). Srebrnymi Niedźwiedziami nagrodzono m.in. film “Peacock" (reż. Gu Changwei); Marca Rothemunda, reżysera filmu “Sophie Scholl - Die letzten Tage" i odtwórczynię tytułowej roli Julię Jentsch; aktora Lou Taylor Pucciego (film “Thumbsucker"). W kategorii filmu animowanego Srebrnego Niedźwiedzia otrzymała animacja “Jam Session" autorstwa Polki Izabeli Plucińskiej. Szczegóły werdyktu: O zaprezentowanej podczas Berlinale adaptacji “Losu utraconego" Imre Kértesza autorstwa Lajosa Koltai w “Rzeczpospolitej" pisze Barbara Hollender: “Powstało dzieło realistyczne ze scenami wywołującymi dreszcz przerażenia. Nocne apele na mrozie, gdy więźniowie stoją w rzędach, kiwając się ze zmęczenia. Prycze w barakach. Chłopiec, który dwa dni leży obok martwego kolegi, żeby brać za niego dodatkową porcję zupy. Kromka chleba wsuwana zachłannie, obiema rękami do ust. Dziecko uginające się pod ciężarem worków z cementem, z brudnymi policzkami, po których płyną łzy. Selekcje do gazu. Konanie w deszczu i błocie. Jeszcze nigdy, w żadnym filmie, nie widziałam takich obrazów. Koltai zrobił film przypominający dokument. Wzmocniony rewelacyjnymi, niemal czarno-białymi zdjęciami Gyuli Padosa i przejmującą muzyką Ennio Morricone. Straszliwe świadectwo tamtych czasów". Nagrodę miesięcznika “Odra" za rok 2004 otrzymał Karol Modzelewski, autor książki “Barbarzyńska Europa". “Potrzeba zastanowienia się nad tym, czym był i czym jest dom, a także związane z nim zamieszkiwanie, podróżowanie dzisiaj, nie wymaga ani uzasadnień, ani usprawiedliwień. To temat stricte antropologiczny, rudymentarny, podstawowy dla antropologa - pisze Zbigniew Benedyktowicz w “Kontekstach" (2004, nr 1/2). - Chcielibyśmy zatem, zbierając poszczególne znaczenia tego słowa kluczowego kultury, wskazać z jednej strony na żywą obecność domu jako struktury wyobraźni organizującej, porządkującej obraz świata, doświadczenie świata i doświadczenie egzystencjalne człowieka. Z drugiej zaś strony pytając o to, czym jest - dom, zamieszkiwanie, podróżowanie dzisiaj - w czasie, gdy mamy do czynienia wciąż z gwałtownymi procesami przemieszczania się, mieszania, przeszczepiania kultury, chcielibyśmy dać świadectwo współczesnego myślenia o nim (...) myślenie o domu wydaje się nie tylko być nadal aktualne, związane z poszukiwaniem własnej tożsamości, ale w szczególny sposób jest żywym, palącym problemem. Dom to temat, o którym z pewnością warto myśleć. Temat, do którego warto także gromadzić świadectwa, wypisy ze współczesnej literatury i sztuki. Ukazywać zarazem to, co wieczne, ponadczasowe i trwałe w strukturze obrazu i symbolu domu, i to, co czasowe, zmienne, współczesne w doświadczeniu i myśleniu o nim".
  • Powyższy fragment zapowiada wystawę “Dom - droga istnienia", której projekt współtworzy redakcja kwartalnika, a jednocześnie przewodni temat jego najnowszego, podwójnego numeru. “Wielkie opowieści odmalowujące niczym freski historię ludzkiego życia, od Homerowskiej »Odysei« po »Blaszany bębenek« Grassa, to narracje na temat: (1) pierwotnego, beztroskiego zadomowienia w dzieciństwie, (2) jego utraty następującej w wyniku gorzkiego i najczęściej brutalnego wykorzenienia, a następnie bolesnej pielgrzymki wieku dorastania, (3) wreszcie mniej lub bardziej skutecznych, ale zawsze naznaczonych stygmatem melancholii, usiłowań osiedlenia i zadomowienia wieku dojrzałego. W pewnym sensie te opowieści przędą narrację na temat kolejnych stadiów ontogenetycznych współtworzących biografię naszego życia. Te kolejne stadia to: domostwo (dzieciństwo), bezdomność (dorastanie), zadomowienie (dojrzałość) - zauważa Szymon Wróbel, by na koniec stwierdzić: - Wąskolokalizacyjna koncepcja domu (definiująca dom jako mały fragment rzeczywistości) obarczona jest tą słabością, że tylko w jednym miejscu mamy szansę na zachowanie i kultywowanie swej intymności, wszędzie poza tym miejscem odkrywamy ciągle na nowo otchłanie obcości niesprzyjające naszej potrzebie samorealizacji. To poczucie niezadomowienia w obcym świecie (poza domem) rodzi w nas pragnienie powrotu do intymności dzieciństwa, obsesyjną potrzebę odnalezienia fragmentu rzeczywistości, który byłby tylko nasz, który wprost byłby nami. Może zatem powinniśmy raczej na wzór Odyseusza uznać cały świat za swój dom, może winniśmy wytworzyć w sobie umiejętność rozpoznawania domu w dowolnym fragmencie rzeczywistości: zarówno w głębinach oceanu, jak i polach porosłych strzelistym i dojrzałym zbożem, zarówno w szarych piaskach odległych planet, jak i smaku pierogów, zarówno w obskurnych salach położniczych naszych szpitali, jak i rozpadających się nagrobkach naszych cmentarzy. Być może wtedy poczucie obcości nie będzie dłużej już tak dotkliwie przeszywające, może bezdomność przestanie być naszą śmiertelną chorobą, a poczucie melancholii zmienimy na poczucie spełnienia". Jak zawsze w przypadku “Kontekstów", otrzymujemy solidną (250 stron) porcję arcyciekawej lektury. Zasygnalizujmy tylko niektóre tematy: pojęcie domu w Biblii (Zbigniew Mikołejko); dom-schron u Kafki (Jan Gondowicz); bezdomność Norwida; Paryż i Praga zapisane w fotografii; przestrzeń udomowiona, będąca wspólnotą żywych i umarłych (Ewa Domańska o książce Roberta Harrisona “The Dominion of Death"). A poza tematem nadrzędnym jeszcze bloki materiałów o antropologii miłości, tańcu, antyku...
  • 24 lutego przypada 120. rocznica urodzin Stanisława Ignacego Witkiewicza. Z tej okazji w warszawskim Teatrze Collegium Nobilium odbywa się (23 i 24 II) sesja naukowa “Dialog z Witkacym o człowieku postmodernizmu", w której udział biorą m.in. Janusz Degler, Małgorzata Dziewulska, Jan Englert, Jan Gondowicz, Jerzy Jarocki, Janusz Majcherek, Krystian Lupa, Jerzy Stuhr i Małgorzata Szpakowska. W jej ramach odbędzie się także promocja opublikowanego niedawno III tomu “Dramatów" Witkacego. W Zakopanem świętuje Teatr Witkacego, obchodzący jednocześnie swoje 20. urodziny; Festiwal Twórczości Witkacego gości na antenie Programu II Polskiego Radia.
  • W nowojorskim Central Parku odsłonięto gigantyczną instalację “Bramy", którą tworzą ciągnące się przez 42 kilometry parkowych alejek pomarańczowe stelaże i zawieszone na nich tkaniny. Autorami pracy jest małżeństwo artystów Christo i Jeanne-Claude, znanych ze swych wcześniejszych, równie spektakularnych prac, jak szeroka na ponad 400 metrów “Kurtyna w dolinie" czy “Opakowany Reichstag".
  • Narodowy Instytut Fryderyka Chopina zaprasza na koncerty chopinowskie z udziałem Dang Thai Sona, laureata I nagrody X Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego w Warszawie (1980). 1 marca (Filharmonia Narodowa, godz. 19.00) pianista zagra Preludia Debussy’ego oraz cztery Impromptus i dwa Scherza Chopina, dzień później (Studio Koncertowe Polskiego Radia, godz. 19.00) m.in. koncert fortepianowy f-moll Chopina oraz Balladę Fis-dur na fortepian i orkiestrę Gabriela Faure. Patronat prasowy nad koncertami sprawuje “Tygodnik Powszechny".
  • Przyznawana przez Program III Polskiego Radia nagroda “Srebrne usta" trafiła w tym roku do Donalda Tuska, który apelował do wicepremiera Jerzego Hausnera o przeproszenie posłanki Zyty Gilowskiej: “Panie premierze - i mówię to w pana interesie - jeśli jest pan człowiekiem dobrze wychowanym i przyzwoitym, a na chwilę załóżmy, że ta ryzykowna hipoteza ma jakiekolwiek uzasadnienie, to proszę tu przyjść i przeprosić kobietę, którą pan obraził".

(af)

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 09/2005