Na skróty

“Nigdy nie wyrzeknę się stworzenia nowej poezji. Przeżyłem koniec jednego ze światów - świata, w którym żyłem jako dziecko i młodzieniec. Na moich oczach został zamordowany człowiek. Nigdy nie zgodzę się na to, aby grzęznąć w śmietniku papierowych słów; wiele wierszy to tylko grzechy, to słowa. Musi powstać nowa poezja" - pisał Tadeusz Różewicz w 1955 roku. Fragmenty jego “Dziennika gliwickiego" drukuje miesięcznik “Śląsk" (2004, nr 2). Po II wojnie światowej wielu Europejczyków zostało sparaliżowanych przez “okropieństwa popełnione w imię partykularyzmu. Dlatego zapragnęli zakorzenić się w uniwersalności. I Europa jako twór polityczny konstytuowała się już nie w opozycji do tego, co nie jest Europą, ale poprzez hiperkrytyczny stosunek do siebie samej. Nigdy więcej tego, co było! Nigdy więcej mocarstwowej polityki! Nigdy więcej równowagi sił, gdyż nie przynosi to pozytywnych rezultatów!... itd. I to jest, moim zdaniem, zasadnicza przyczyna odmowy uznania jednego, konkretnego dziedzictwa kulturowego - w rozmowie z Bronisławem Wildsteinem mówi Alain Finkielkraut, francuski filozof, odnosząc się do uchwalonego przez parlament Francji zakazu eksponowania przez uczniów przynależności religijnej oraz odmowy odniesienia się w preambule konstytucji europejskiej do dziedzictwa chrześcijańskiego. - Nie jesteśmy z urodzenia chrześcijanami, gdyż urodzenie nie ma znaczenia, jesteśmy za prawami człowieka, a więc jesteśmy przede wszystkim uniwersalistyczni. Widzę w tym raczej zgubny wpływ poczucia winy Europejczyków niż próbę laickiego usunięcia religijnych korzeni. Dlatego bez kompleksów występuję na rzecz laickości szkoły i równocześnie judeochrześcijańskiego dziedzictwa Europy. W pierwszym przypadku popieram mój rząd, w drugim krytykuję go i uważam próbę wymazania przeszłości Europy - a więc i Francji - za absurdalną, ale sądzę, że jest to wynaturzony efekt obowiązku pamięci. Powoduje on wymazanie przeszłości, gdyż odwołuje się do pamięci o zbrodni. (...) Ja wzywam do autentycznego pamiętania przeciw delirycznym konsekwencjom obowiązku pamięci, ale laickość szkoły to całkiem co innego. To nie fundamentalizm, ale absolutna konieczność". Po raz 76. zostały przyznane Oskary. Werdykt Amerykańskiej Akademii Filmowej . Francuskimi odpowiednikami Oskarów, Cezarami uhonorowano: “Inwazję barbarzyńców" Denysa Arcanda (najlepszy film francuskojęzyczny, najlepsza reżyseria i scenariusz), “Rzekę tajemnic" Clinta Eastwooda (najlepszy film zagraniczny), “Good bye, Lenin!" Wolfganga Beckera (najlepszy film zrealizowany w krajach Unii Europejskiej), Omara Sharifa i Sylvie Testud. Laureatami VII edycji Nagrody “Rzeczpospolitej" im. Dariusza Fikusa zostali Anna Marszałek, dziennikarka “RP" (wcześniej zdobyła tytuł Dziennikarza Roku 2003 w konkursie “Pressu") oraz Józef Jerzy Jurecki, współtwórca i szef “Tygodnika Podhalańskiego". Sławomir Idziak otrzymał nagrodę dla wybitnego operatora filmowego, przyznawaną przez Uniwersytet w Marburgu. Jest on trzecim laureatem tego wyróżnienia - po Raoulu Coutardzie (filmy Godarda) i Robbym Müllerze (filmy Jarmuscha i von Triera). Galeria Sceny Plastycznej KUL wystawia obrazy Andrzeja Wróblewskiego, m.in. “Głowę mężczyzny na czerwonym tle", “Kobietę" z cyklu “Ukrzesłowienia" i szkic do jednego z “Rozstrzelań". W Muzeum Śląskim w Katowicach otwarto wystawę “Artyści ze szkoły Jana Matejki", prezentująca prace m.in. Wyspiańskiego, Malczewskiego i Mehoffera. Galeria Postmasters w Nowym Jorku prezentuje wystawę Katarzyny Kozyry - instalację wideo “Non so piu cosa son, cosa faccio" (“Już nie wiem, kim jestem i co robię" - fragment arii Cherubina z “Wesela Figara"): zapis m.in. lekcji śpiewu operowego pobieranych przez artystkę oraz charakteryzacji jednej z gwiazd berlińskiej sceny gejowskiej. W Londynie natomiast (galeria White Cube) otwarto indywidualną wystawę Mirosława Bałki, zatytułowaną “Karma". W Teatrze Narodowym odbyła się prapremiera sztuki “2 Maja" Andrzeja Saramonowicza w reż. Agnieszki Glińskiej. Rozszerzona wersja sztuki ma być podstawą nowego filmu Andrzeja Wajdy. “Zacząłem od grania jazzu free i stopniowo forma mojej muzyki stawała się coraz bardziej uporządkowana. Teraz podchodzę do grania w tradycyjny sposób i jestem z tego kierunku zadowolony. Zauważyłem, że pojawiła się pewna tendencja wśród artystów, szczególnie wśród muzyków popowych, że piszą coraz trudniejsze, poważniejsze kompozycje, nawet formy symfoniczne. (...) Zaobserwowałem ten kierunek u Niemena i Paula McCartneya, który pisze symfonie. Trudno uwierzyć, żeby mógł napisać dobrą muzykę symfoniczną. To zawsze będzie lewizna. Moim zdaniem ma pecha, bo najlepsze rzeczy stworzył na początku. Ze mną jest odwrotnie - w wywiadzie udzielonym “Rzeczpospolitej" mówi Tomasz Stańko, który wydał ostatnio nową płytę pt. “Suspended Night". - Interesują mnie różne formy muzyki, na tle której mogę improwizować. Chorał gregoriański, muzyka renesansowa, występowałem z czeskim zespołem lutniowym. (...) Im więcej gram różnych rzeczy, tym jestem »grubszy«, moja osobowość się wzbogaca, jest cięższa." W Polsce koncertował Decadence, nowy zespół Michała Urbaniaka. Rozpoczął się “Apetyt na czytanie", ogólnopolska akcja promująca czytelnictwo przygotowana przez środowisko księgarskie. W Bibliotece Jagiellońskiej otwarto wystawę “Pod znakiem kłoska. Stulecie Wydawnictwa Jakuba Mortkowicza". Pokazano na niej wybór z ponad 900 książek wydanych przez tę oficynę w latach 1903-50: dzieła Żeromskiego, Staffa, Ostrowskiej, Struga i Dąbrowskiej; słynną serię “Pod Znakiem Poetów" z tomikami Kasprowicza, Leśmiana, Iłłakowiczówny, Pawlikowskiej, Tuwima, Wierzyńskiego, Lechonia, Słonimskiego, Sebyły, Jastruna; wspaniale ilustrowane książki dla dzieci, z “Baśniami" Andresena, “Piotrusiem Panem" Barrie’go, “Cudowną podróżą" Selmy Lagerlöf i wierszami Brzechwy... A także listy, dokumenty i fotografie, ilustrujące zarówno dzieje oficyny, jak i biografie Jakuba Mortkowicza (1876-1931), jego żony Janiny z Horwitzów, ich córki Hanny Mortkowicz-Olczakowej i wnuczki Joanny Olczak-Ronikier. Jak donosi “Gazeta Wyborcza", film Jerzego Stuhra “Duże zwierzę" został ciepło przyjęty w Nowym Jorku (recenzował go m.in. “New York Times") i będzie wyświetlany w kinach studyjnych na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Filmy prezentowane w ramach “II Festiwalu Polskiego Kina Niezależnego w Dwójce" (pisaliśmy o nim przed dwoma tygodniami) oglądało średnio 1 mln 384 tys. widzów. Największe zainteresowanie wzbudził film “Na jelenie" (reż. Renata Borowczak), który zobaczyło 2 mln 678 tys. osób. Polskie studio filmowe Virtual Magic zamierza zekranizować (w formie trójwymiarowej animacji) słynny komiks Janusza Christy “Kajko i Kokosz". W nowym składzie Rady Etyki Mediów znajdą się: Magdalena Bajer, Michał Bogusławski, Tadeusz Fredro-Boniecki, Maciej Iłowiecki, Mariusz Jeliński, Tadeusz Kononiuk, Helena Kowalik, Ryszard Piekarowicz, Anna T. Pietraszek i Rafał Wieczyński. Główną nagrodę w IV edycji konkursu Media Trend (oceniającym marketingową aktywność mediów) zdobył “Przekrój", tytuł Człowieka Roku otrzymał Piotr Najsztub - jego redaktor naczelny. Nowa odsłona konfliktu między Tomaszem Lisem i TVN 24. Mariusz Walter w wywiadzie dla “Przekroju" oskarżył zwolnionego z pracy dziennikarza o łamanie warunków umowy (występowanie w innych mediach bez zgody stacji macierzystej), zarzucając mu przy tym chorobliwą ambicję i egocentryzm). Lis natomiast ujawnił, że złożył pozew przeciw stacji, domagając się odszkodowania w wysokości trzymiesięcznej pensji, które zamierza przeznaczyć na cele społeczne. “Playboy" opublikował sesję zdjęciową przygotowaną przez istniejącą od 20 lat grupę artystyczną Łódź Kaliska, prezentującą nagie modelki z orlimi skrzydłami i palcami ułożonymi w “V" (gest kojarzący się z etosem “Solidarności" i oporu wobec władz PRL-u). “Powrót króla" wg powieści Tolkiena jest drugim po “Titanicu" filmem w historii kina, którego wpływy ze sprzedaży biletów przekroczyły miliard dolarów. Joanne K. Rowling, autorka powieści o Harry’m Potterze trafiła na listę miliarderów amerykańskiego magazynu “Forbes". Jej szacowany na nieco ponad 1 mld dolarów majątek zapewnił jej skromną 552. pozycję. Liderem jest Bill Gates (ok. 46,6 mld).

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 10/2004

Podobne artykuły

Obraz tygodnia
"Kiedy pada pytanie, co z kina Kieślowskiego pozosta­ło dzisiaj, mam odczucie, że jego postać i dzie­ło nie przestają drażnić, głównie chyba w śro­dowisku polskiego kina. Proponowałbym więc, żeby zo­stawić psychologiczne urazy i kompleksy, i dostrzec ogromną aktualność, nowocze­sność i piękno jego filmów. Ale może to, co najważniejsze - dostrzec ten potężny ładunek empatii... Wtedy może zaczniemy szczerze roz­mawiać, czego brakuje we współczesnej sztu­ce, a co jest w jego twórczości. Czasem spoty­kając się z interpretacją jego twórczości, łapię się za głowę: jakich strun on do­tykał! Równie często w tych tekstach zamiast opisu jego dzieła widzę jakąś psychodramę, autoanalizę, jakiś psychologiczny opis nie tyle tego, co jest na ekranie, ile problemów, z któ­rymi boryka się autor. Być może szczerość jego filmów, ich siła powodu­je, iż chciałoby się go zamknąć i otworzyć za 20 lat, bo byłoby łatwiej. Nie przeszkadzałyby pytania, które stawiał, tematy, które podej­mował, talent i pracowitość oraz uczciwość, które ewidentnie z jego utworów emanują - mówi Krzysztof Piesiewicz w dyskusji na temat filmów Krzysztofa Kieślowskiego ("Kino" nr 1/2006). - Być może te pojawiające się w Polsce głosy, że jego kino jest anachroniczne, to próba powiedzenia: dosyć z tym facetem, wystarczy! Chciałoby się go przeskoczyć i pójść dalej. My­ślę jednak, że w takim stanie emocji to się nie uda: nie zrobi się nic na jego miarę". Redakcyjną rozmową z udziałem także Natalii Korynckiej-Gruz, Katarzyny Taras, Konrada J. Zarębskiego i Stanisława Zawiślińskiego "Kino" inauguruje Rok Kieślowskiego, w którym obchodzić będziemy 10-lecie śmierci reżysera. Styczniowy numer miesięcznika ukazał się w odnowionej szacie graficznej. Znajdziemy w nim m.in. szkic Piotra Wojciechowskiego o "Harrym Potterze" oraz rozmowę z Agnieszką Odorowicz.
W wieku 88 lat zmarła Birgit Nilsson, wybitna szwedzka śpiewaczka operowa, legendarna odtwórczyni ról wagnerowskich, m.in. Brunhildy w "Pierścieniu Nibelunga" i Izoldy w "Tristanie i Izoldzie".
Paszporty "Polityki" otrzymali w tym roku: Rafał Blechacz (muzyka), Jan Klata (teatr), Robert Kuśmirowski (sztuki piękne), Marek Krajewski (literatura), Przemysław Wojcieszek (film), zespół Skalpel (estrada) oraz Paweł Dunin-Wąsowicz (kreator kultury).
W warszawskim Muzeum Narodowym trwa wielka monograficzna wystawa Józefa Pankiewicza, prezentująca ponad 500 dzieł artysty, którego 140. rocznica urodzin przypada w tym roku. "Trzeba chodzić po tej wystawie z pełną świadomością swoistości tego zjawiska, symptomatycznego dla polskiej sztuki, rzadko radykalnej, rzadko przecierającej szlaki całkiem nowe. Ale trzeba je docenić" - pisze Dorota Jarecka. Obok - recenzja Bogusława Deptuły.
Obraz tygodnia
Według badań przeprowadzonych przez Zakład Badań Czytelnictwa Biblioteki Narodowej w Warszawie około połowa Polaków w ogóle nie czyta książek. Jako osoby mające systematyczny kontakt z książką (przynajmniej siedem książek rocznie) ocenia się 17 proc. społeczeństwa.
W Stanach Zjednoczonych ukazały się wiersze zebrane Zbigniewa Herberta. 600-stronicowy tom "The Collected Poems 1956-1998" sprzedał się w nakładzie 15 tys. egzemplarzy i zbiera znakomite recenzje. "Gazeta Wyborcza" cytuje m.in. Charlesa Simica z "The New York Review of Books": "Choć Herbert nie zdążył otrzymać Nobla jak Miłosz czy Szymborska, z pewnością zasługuje na to, aby być w ich towarzystwie. Z tej trójcy jest poetą najbardziej oryginalnym i obdarzonym największym poczuciem humoru".
W Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie odbyła się prezentacja książki "Ewangelia według Judasza", której autorzy - poczytny pisarz Jeffrey Archer i biblista prof. F. Moloney - próbują przedstawić historię Jezusa z punktu widzenia Judasza. Książka trafi do księgarń 14 krajów, w Polsce wydał ją Rebis.
Nagrodę im. Karla Dedeciusa, przyznawaną po raz trzeci przez Fundację Roberta Boscha dla polskich tłumaczy literatury niemieckojęzycznej i niemieckich tłumaczy literatury polskiej, otrzymają w roku 2007 Tadeusz Zatorski i Martin Pollack. Tadeusz Zatorski jest autorem przekładów dzieł m.in. Heinricha Heinego, Heinricha Bölla, Maxa Webera oraz myśli i aforyzmów Georga Christopha Lichtenberga. Martin Pollack ma w swoim translatorskim dorobku książki Ryszarda Kapuścińskiego, Henryka Grynberga, Wilhelma Dichtera i Michała Głowińskiego.
Tymczasowym dyrektorem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie została Elżbieta Ofat, dotychczas odpowiedzialna za sprawy administracyjne i operacyjne placówki.
Obraz tygodnia
W wieku 90 lat w Warszawie zmarł ksiądz Jan Twardowski, poeta. Autorowi słynnej frazy "Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą", naszemu dawnemu współpracownikowi, poświęcamy w tym numerze "Tygodnika" specjalny dodatek.
"Jesteśmy spadkobiercami pradawnej wiedzy, którą przekazywano przez wieki... Wiele słów, których używamy automatycznie, jest w rzeczywistości jej żywym świadectwem. Ponieważ zapomnieliśmy, jakie jest prawdziwe znaczenie powszechnie używanych słów, takich jak »katolik« czy »uniwersytet« - słów, które mogłyby skierować nas w stronę jednego, w stronę uniwersalnego i niepowtarzalnego - musimy wynajdować nowe słowa, na przykład »holistyczny« (wywiedzione z greckiego »holos«, które oznacza całość albo całkowitość), aby przypominały nam o niebezpieczeństwie fragmentaryzacji i rozproszenia wiedzy. Coraz mocniej odczuwa się w świecie potrzebę, aby te dwa światy - świat nauki i świat religii - zeszły się z sobą, zdając sobie zarazem sprawę, że w obydwu patrzy się na życie z odmiennych punktów widzenia. Jeden świat, oparty na niezwykłym pomnażaniu wiedzy związanej wyłącznie z aktywnością umysłu czy też mózgu, wydaje się prowadzić nas do coraz większej złożoności i wyprowadzać nas na zewnątrz, przede wszystkim na zewnątrz nas samych. Drugi świat i jego wiedza wydają się odnosić do »bycia«, do czegoś, co prowadzi nas ku wnętrzu i tam odsłania tajemnicę" - tłumaczył Michel de Salzman, uczeń Georgija Iwanowicza Gurdżijewa (1877-1949).