Na skróty

W wieku 97 lat zmarł prof. Stefan Swieżawski, filozof, znawca myśli św. Tomasza z Akwinu, autor m.in. monografii “Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku", jeden z nielicznych świeckich audytorów Soboru Watykańskiego II (jedyny zza tzw. “żelaznej kurtyny"), na zakończenie którego odbierał z rąk papieża Pawła VI - wraz z Jacques’em Maritainem i Jeanem Guittonem -“Przesłanie do intelektualistów świata". “Kościół nie ma być Kościołem sukcesu, tylko Kościołem świadectwa. I to jest zupełnie obojętne, czy ma się miliony wyznawców czy jest ich tylko kilkudziesięciu" - mówił w rozmowie z Katarzyną Janowską i Piotrem Mucharskim. Zmarł Maciej Urbaniec, plastyk, profesor warszawskiej i wrocławskiej ASP, wybitny autor plakatów i grafiki książkowej. Złotą Palmę 57. festiwalu filmowego w Cannes zdobył film dokumentalny Michaela Moore’a “Fahrenheit 9/11", zjadliwie krytykujący prezydenta USA George’a Busha i jego politykę zagraniczną, przede wszystkim interwencję w Iraku. “To Stańczyk Ameryki, który chce wytrącić obywateli z orwellowskiego poczucia, że czarne jest białe, a wojna jest pokojem - pisał o nagrodzonym reżyserze Tadeusz Sobolewski. - Za naszej pamięci cytaty z Orwella były używane wyłącznie wobec systemu komunistycznego. Nie jesteśmy przyzwyczajeni do tego typu demaskacji w stosunku do demokratycznie wybranych polityków. Twórca »Fahrenheita 9/11« uprawia rodzaj kabaretu dokumentalnego. Mówiąc o najpoważniejszych problemach Ameryki, wywołuje śmiech. Sam Moore ma twarz śmiertelnie poważną - bohaterem komicznym jest u niego »teksański nafciarz, który wszedł w rolę przywódcy świata«". Grand Prix festiwalu otrzymał południowokoreański film “Old Boy" (reż. Park Chan-Wook), za najlepszego reżysera jury pod przewodnictwem Quentina Tarantino uznało Francuza Tony‘ego Gatlifa (“Exiles"), za najlepszą aktorkę - Chinkę Maggie Cheung (“Clean"), aktora - Japończyka Yagirę Yuuya’ę (“Nobody Knows"). Polscy archeologowie odnaleźli w Aleksandrii pozostałości zabudowań uczelni z okresu między V a VII stuleciem n.e.: położony w centrum ówczesnego miasta duży kompleks, obejmujący m.in. obszerną amfiteatralną aulę i kilkanaście sal wykładowych. Odkrycie to zmienia zasadniczo wiedzę na temat systemu edukacyjnego w starożytności: jak się okazuje, u jej schyłku nauka nie odbywała się w małych grupach uczniów, ale w dużych zorganizowanych instytucjach. W Warszawie trwa VII Festiwal Muzyczny Polskiego Radia “Paryżanie", zorganizowany przez Program II PR i prezentujący twórczość kompozytorów lat 20. i 30. ubiegłego wieku, związanych z Paryżem oraz Szkołą Nadii Boulanger, m.in. Ravela, Gabriela Faure, Paula Dukasa, Francisa Poulenca, Aleksandra Tansmana, Arthura Honeggera, Grażyny Bacewicz i Romana Palestra. “W roku 2004 przypada wielka rocznica świata muzycznego - 25-lecie śmierci Nadii Boulanger. Jest postacią w historii muzyki XX wieku tak wyjątkową, że siła działania z jej imieniem związana nie jest - jako zjawisko kultury artystycznej - nawet dzisiaj do końca wytłumaczalna. Myślała muzyką, nutami, dźwiękami, myślała muzyką nieustannie - pisze w programie festiwalu jego współtwórca, Michał Bristiger. - Przy jej łożu śmierci był wierny przyjaciel Leonard Bernstein. I dał świadectwo ostatniej chwili, przekazał słowa na miarę greckiej mitologii: L.B.: »Czy słyszysz muzykę w Twoim umyśle?«, N.B.: »Cały czas. Cały czas«, L.B.: »A co słyszysz w tej chwili?«. N.B.: »Muzykę... ani jej początku ani jej końca...«". Koncerty są transmitowane przez Polskie Radio. Szczegóły: http://www.radio.com.pl/paryzanie/default.asp W Warszawie zakończyły się 49. Międzynarodowe Targi Książki, na których ofertę prezentowało blisko 470 wystawców z 27 krajów. Gościem honorowym targów była w tym roku Rosja. 31 maja o godz. 20.00 w warszawskim Teatrze Studio odbędzie się spotkanie z Imre Kertészem, pisarzem węgierskim, laureatem literackiej Nagrody Nobla 2002, autorem m.in. trylogii powieściowej “Los utracony", “Fiasko", “Kadysz za nienarodzone dziecko". Laudację wygłosi Maria Janion, zaś w dyskusji wezmą udział Joanna Olczak-Ronikier, Michał Głowiński, Jacek Leociak i Adam Michnik. Do księgarń trafiła nowa książka Pawła Huelle “Castorp", opowieść o bohaterze “Czarodziejskiej góry" Tomasza Manna w czasach, gdy przed zjawieniem się w sanatorium w Davos studiował on na Politechnice Gdańskiej. “Nie mogłem zrobić niczego, co przeczyłoby konstrukcji, wizerunkowi czy nawykom bohatera później, u Manna - tłumaczy pisarz w “Gazecie Wyborczej". - Ale ograniczenie jest wspaniałym wyzwaniem. Gdy komponujemy sonatę, godzimy się na pewną formę. (...) Kultura jest sztuką tworzenia świadomych konstrukcji, które są nam potrzebne, bo otacza nas chaos". Ogłoszono listę 20 nominacji do Nagrody Literackiej NIKE. Człowiekiem roku “Gazety Wyborczej" został Bronisław Geremek, wyróżniony za “wkład w to, że Polska jest dziś krajem niepodległym, demokratycznym i rynkowym", za “konsekwentną obronę wartości demokratycznych w polskich parlamencie, twardą obronę sprawy polskiej w świecie oraz uparte i skuteczne budowanie jej autorytetu poza granicami". Poprzednimi laureatami nagrody byli Václav Havel, George Soros, Siergiej Kowaliow, Joschka Fischer i Günter Verheugen. “Staniewski przywraca teatrowi Greków to, co w nim zaginęło: żywioł tańca i muzyki. Nie ma tu deklamacji ani posągowych aktorów w prześcieradłach, jest erupcja energii. (...) W czasach, gdy niemal codziennie powołujemy się na tradycję śródziemnomorską, Staniewski i jego grupa uświadamiają, że razem z pięknem architektury, rzeźby i poezji dziedziczymy również ciemną stronę tej kultury, z jej fascynacją wojną, przemocą i śmiercią" - Roman Pawłowski recenzuje “Sceny z Elektry Eurypidesa", nowe przedstawienie Ośrodka Praktyk Teatralnych “Gardzienice". W Toruniu trwa 14. Międzynarodowy Festiwal Teatralny “Kontakt", z udziałem teatrów z Estonii, Hiszpanii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Rosji, Rumunii, Serbii i Czarnogóry, Węgier i Polski. Wśród spektakli m.in. “Mewa" Czechowa w reż. Petera Steina (Teatr Dramatu Rosyjskiego z Rygi), “Romeo i Julia" w reż. Oskarasa Korsunovasa (Wilno) oraz “Do piachu" Tadeusza Różewicza w wykonaniu Teatru Provisorium i Kompanii “Teatr" (Lublin). Szczegóły: Rosyjski miliarder Wiktor Wekselberg odkupił od rodziny Forbesów kolekcję dziewięciu słynnych jajek wielkanocnych firmy jubilerskiej Karla Fabergé, które od 1885 roku zamawiali rosyjscy carowie i arystokraci (w sumie powstało ich ok. 50). Zbiór Wekselberga (za który zapłacił prawdopodobnie ponad 100 mln dolarów) oglądać można na Kremlu. W dorocznym Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku nie przyznano Grand Prix. W kategorii wystaw sztuki I nagrodę (Sybillę 2003) zdobyły ex aequo Muzeum Narodowe w Warszawie (“Modny świat XVIII wieku") i Muzeum Narodowe w Krakowie (“Leon Wyczółkowski 1852-1936"). Honorowe wyróżnienie otrzymał m.in. Andrzej Starmach, autor wystawy dzieł Jerzego Nowosielskiego w warszawskiej Zachęcie. Od 26 maja w Muzeum Narodowym we Wrocławiu oglądać można wystawę prac Józefa Hałasa, profesora wrocławskiej ASP, które artysta przekazał w darze Muzeum. W Muzeum Okręgowym w Toruniu trwa wystawa “Tajemnice Góry św. Wawrzyńca", prezentująca pokłosie wykopalisk archeologicznych w Kałdusie pod Chełmnem, odsłaniających pozostałości grodu łużyckiego z VII wieku p.n.e., ważnego miejsca kultów pogańskich i położonego w tym samym miejscu późniejszego ośrodka misyjnego z X/XI wieku n.e. Szczegóły: W Filharmonii Narodowej wystąpiła światowej sławy skrzypaczka Anne-Sophie Mutter, wykonując utwory Mozarta, Messiaena, Debussy’ego oraz Witolda Lutosławskiego, którego pamięci dedykowany był koncert. W Warszawie i Zabrzu występował wybitny pianista jazzowy Herbie Hancock. W warszawskich autobusach i tramwajach pojawiły się plakaty z wierszami Zbigniewa Herberta. Akcja ta jest częścią wielomiesięcznego festiwalu twórczości autora “Pana Cogito". Do księgarń trafiła 50. książka Joanny Chmielewskiej. “Kocie worki" to kontynuacja “Wszystko czerwone!", znanego kryminału tej autorki. Grzegorz Jarzyna jako pierwszy w Polsce reżyser teatralny wyreżyserował reklamę telewizyjną - jogurtu “Danao" firmy Danone.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 22/2004

Podobne artykuły

Obraz tygodnia
"Kiedy pada pytanie, co z kina Kieślowskiego pozosta­ło dzisiaj, mam odczucie, że jego postać i dzie­ło nie przestają drażnić, głównie chyba w śro­dowisku polskiego kina. Proponowałbym więc, żeby zo­stawić psychologiczne urazy i kompleksy, i dostrzec ogromną aktualność, nowocze­sność i piękno jego filmów. Ale może to, co najważniejsze - dostrzec ten potężny ładunek empatii... Wtedy może zaczniemy szczerze roz­mawiać, czego brakuje we współczesnej sztu­ce, a co jest w jego twórczości. Czasem spoty­kając się z interpretacją jego twórczości, łapię się za głowę: jakich strun on do­tykał! Równie często w tych tekstach zamiast opisu jego dzieła widzę jakąś psychodramę, autoanalizę, jakiś psychologiczny opis nie tyle tego, co jest na ekranie, ile problemów, z któ­rymi boryka się autor. Być może szczerość jego filmów, ich siła powodu­je, iż chciałoby się go zamknąć i otworzyć za 20 lat, bo byłoby łatwiej. Nie przeszkadzałyby pytania, które stawiał, tematy, które podej­mował, talent i pracowitość oraz uczciwość, które ewidentnie z jego utworów emanują - mówi Krzysztof Piesiewicz w dyskusji na temat filmów Krzysztofa Kieślowskiego ("Kino" nr 1/2006). - Być może te pojawiające się w Polsce głosy, że jego kino jest anachroniczne, to próba powiedzenia: dosyć z tym facetem, wystarczy! Chciałoby się go przeskoczyć i pójść dalej. My­ślę jednak, że w takim stanie emocji to się nie uda: nie zrobi się nic na jego miarę". Redakcyjną rozmową z udziałem także Natalii Korynckiej-Gruz, Katarzyny Taras, Konrada J. Zarębskiego i Stanisława Zawiślińskiego "Kino" inauguruje Rok Kieślowskiego, w którym obchodzić będziemy 10-lecie śmierci reżysera. Styczniowy numer miesięcznika ukazał się w odnowionej szacie graficznej. Znajdziemy w nim m.in. szkic Piotra Wojciechowskiego o "Harrym Potterze" oraz rozmowę z Agnieszką Odorowicz.
W wieku 88 lat zmarła Birgit Nilsson, wybitna szwedzka śpiewaczka operowa, legendarna odtwórczyni ról wagnerowskich, m.in. Brunhildy w "Pierścieniu Nibelunga" i Izoldy w "Tristanie i Izoldzie".
Paszporty "Polityki" otrzymali w tym roku: Rafał Blechacz (muzyka), Jan Klata (teatr), Robert Kuśmirowski (sztuki piękne), Marek Krajewski (literatura), Przemysław Wojcieszek (film), zespół Skalpel (estrada) oraz Paweł Dunin-Wąsowicz (kreator kultury).
W warszawskim Muzeum Narodowym trwa wielka monograficzna wystawa Józefa Pankiewicza, prezentująca ponad 500 dzieł artysty, którego 140. rocznica urodzin przypada w tym roku. "Trzeba chodzić po tej wystawie z pełną świadomością swoistości tego zjawiska, symptomatycznego dla polskiej sztuki, rzadko radykalnej, rzadko przecierającej szlaki całkiem nowe. Ale trzeba je docenić" - pisze Dorota Jarecka. Obok - recenzja Bogusława Deptuły.
Obraz tygodnia
Według badań przeprowadzonych przez Zakład Badań Czytelnictwa Biblioteki Narodowej w Warszawie około połowa Polaków w ogóle nie czyta książek. Jako osoby mające systematyczny kontakt z książką (przynajmniej siedem książek rocznie) ocenia się 17 proc. społeczeństwa.
W Stanach Zjednoczonych ukazały się wiersze zebrane Zbigniewa Herberta. 600-stronicowy tom "The Collected Poems 1956-1998" sprzedał się w nakładzie 15 tys. egzemplarzy i zbiera znakomite recenzje. "Gazeta Wyborcza" cytuje m.in. Charlesa Simica z "The New York Review of Books": "Choć Herbert nie zdążył otrzymać Nobla jak Miłosz czy Szymborska, z pewnością zasługuje na to, aby być w ich towarzystwie. Z tej trójcy jest poetą najbardziej oryginalnym i obdarzonym największym poczuciem humoru".
W Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie odbyła się prezentacja książki "Ewangelia według Judasza", której autorzy - poczytny pisarz Jeffrey Archer i biblista prof. F. Moloney - próbują przedstawić historię Jezusa z punktu widzenia Judasza. Książka trafi do księgarń 14 krajów, w Polsce wydał ją Rebis.
Nagrodę im. Karla Dedeciusa, przyznawaną po raz trzeci przez Fundację Roberta Boscha dla polskich tłumaczy literatury niemieckojęzycznej i niemieckich tłumaczy literatury polskiej, otrzymają w roku 2007 Tadeusz Zatorski i Martin Pollack. Tadeusz Zatorski jest autorem przekładów dzieł m.in. Heinricha Heinego, Heinricha Bölla, Maxa Webera oraz myśli i aforyzmów Georga Christopha Lichtenberga. Martin Pollack ma w swoim translatorskim dorobku książki Ryszarda Kapuścińskiego, Henryka Grynberga, Wilhelma Dichtera i Michała Głowińskiego.
Tymczasowym dyrektorem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie została Elżbieta Ofat, dotychczas odpowiedzialna za sprawy administracyjne i operacyjne placówki.
Obraz tygodnia
W wieku 90 lat w Warszawie zmarł ksiądz Jan Twardowski, poeta. Autorowi słynnej frazy "Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą", naszemu dawnemu współpracownikowi, poświęcamy w tym numerze "Tygodnika" specjalny dodatek.
"Jesteśmy spadkobiercami pradawnej wiedzy, którą przekazywano przez wieki... Wiele słów, których używamy automatycznie, jest w rzeczywistości jej żywym świadectwem. Ponieważ zapomnieliśmy, jakie jest prawdziwe znaczenie powszechnie używanych słów, takich jak »katolik« czy »uniwersytet« - słów, które mogłyby skierować nas w stronę jednego, w stronę uniwersalnego i niepowtarzalnego - musimy wynajdować nowe słowa, na przykład »holistyczny« (wywiedzione z greckiego »holos«, które oznacza całość albo całkowitość), aby przypominały nam o niebezpieczeństwie fragmentaryzacji i rozproszenia wiedzy. Coraz mocniej odczuwa się w świecie potrzebę, aby te dwa światy - świat nauki i świat religii - zeszły się z sobą, zdając sobie zarazem sprawę, że w obydwu patrzy się na życie z odmiennych punktów widzenia. Jeden świat, oparty na niezwykłym pomnażaniu wiedzy związanej wyłącznie z aktywnością umysłu czy też mózgu, wydaje się prowadzić nas do coraz większej złożoności i wyprowadzać nas na zewnątrz, przede wszystkim na zewnątrz nas samych. Drugi świat i jego wiedza wydają się odnosić do »bycia«, do czegoś, co prowadzi nas ku wnętrzu i tam odsłania tajemnicę" - tłumaczył Michel de Salzman, uczeń Georgija Iwanowicza Gurdżijewa (1877-1949).