Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
W latach 50. XX w. był niekwestionowanym przywódcą grupki naukowców pracujących w Jerozolimie, którzy mieli zaszczyt badać fragmenty Zwojów znalezione w jedenastu jaskiniach między 1949 a 1956 r. Opracował kilka tomów "Discoveries in the Judaean Desert", oficjalnej publikacji na temat znalezisk w Kumran, jak również aramejskie fragmenty Ksiąg Enocha. Jego znakomite ogólne wprowadzenie do tematu Zwojów, "Ten Years of Discovery in the Judaean Desert", napisane po francusku, zostało przetłumaczone na wiele języków, w tym na polski.
Po raz pierwszy spotkałem go w Jerozolimie, w 1952 r. Było to w czasie mojej pierwszej podróży do Ziemi Świętej, po doktoracie poświęconym Rękopisom - Milik badał już na miejscu fragmenty odkryte w grocie nr 1. Józef był życzliwym, wspaniałomyślnym człowiekiem i pozwolił mi badać fragmenty, które opracowywał do publikacji. Pokazał mi też groty nr 1 i 2, a później pojechaliśmy do Nablusu, by zobaczyć współczesnych Samarytan, żyjących w pobliżu góry Garizim. Wiele razy przechadzaliśmy się wąskimi uliczkami jerozolimskiego Starego Miasta, gdzie arabscy sprzedawcy antyków pozdrawiali Milika jak dobrego znajomego. Jego obecność gwarantowała, że zostaną mi zaproponowane tylko prawdziwe przedmioty i w rozsądnej cenie.
Pod koniec lat 70. nasze drogi zbiegły się w Oksfordzie. Pojawił się bez uprzedzenia i klepnął mnie z tyłu w ramię. Nie był już wtedy duchownym, poślubił mieszkającą w Paryżu polską historyczkę sztuki. Nie zdołał ukończyć swojego edytorskiego zadania związanego ze Zwojami: ilość materiału, który wziął na siebie we wczesnych latach 50., okazała się zbyt wielka nawet dla niego. W 1991 r. poproszono go o zwolnienie niepublikowanych partii, część z nich powierzono mi do opracowania. W wydanym później tomie ("Discoveries in the Judaean Desert" XXVI, 1998) wyraziłem serdeczną wdzięczność za jego wstępną pracę.
Przez ostatnie 25 lat jego życia nie mieliśmy kontaktu. Jednak w 2003 r., w trakcie wykładów w Londynie, miałem przyjemność niespodziewanie otrzymać pozdrowienia od niego, przekazane przez jednego z jego znajomych. Miałem nadzieję, że odwiedzę mojego starego przyjaciela w Paryżu, ale anioł śmierci pokrzyżował, niestety, moje zamiary.
Przeł. MF
Geza Vermes (ur. 1924) studiował historię, teologię i języki orientalne. Jeden z najwybitniejszych badaczy Rękopisów z Kumran, profesor Oksfordu, od 1991 r. kieruje The Oxford Forum for Qumran Research. Opublikował m.in. "The Complete Dead Sea Scrolls in English", "Jesus, the Jew" (polskie wydanie "Jezus Żyd", Znak 2003) oraz "The Authentic Gospel of Jesus".
---ramka 416138|strona|1---