Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
W powstałym przed 10 laty kanadyjskim filmie dokumentalnym "Hollywoodyzm: Żydzi, filmy i amerykański sen" Simcha Jacobovici zgrabnie udowadnia tezę, jakoby amerykański przemysł filmowy był dziełem żydowskich imigrantów z europejskich sztetli. To oni - jako wygnańcy, pariasi, ofiary prześladowań - zaszczepili na gruncie kina również swoją mitologię. Filmowe wcielania "American Dream" to nic innego jak sny o potędze wyśnione na ekranie przez żydowskich tułaczy. Przed nami na ekranach film Edwarda Zwicka, który w sposób niemal dosłowny wskrzesza mit założycielski rozsianej dziś po świecie żydowskiej wspólnoty. Film wykorzystujący historię braci Bielskich, którzy w czasie II wojny światowej w lasach koło Nowogródka ocalili przed Szoah 1200 żydowskich współbraci.
Żaden twórca filmu fabularnego nie jest zobowiązany stać na straży historycznej prawdy. Ma prawo do skrótów, uproszczeń, nie wspominając o własnej interpretacji wydarzeń. Sęk w tym, że Zwick realizując ostre kino akcji, podszywa się arogancko pod film historyczny. Na wstępie informuje, że opowiadana przezeń historia zdarzyła się naprawdę. Ponadto "Opór" zaczyna się i kończy materiałami archiwalnymi, które wkopiowano sprytnie w fabularną tkankę filmu. Tymczasem cała opowieść szybko okazuje się sztampowym widowiskiem - nie tylko fałszującym fakty na temat rzeczywistej działalności braci Bielskich na Kresach, ale spłaszczającym gehennę ukrywających się w leśnym obozowisku ludzi do wymiarów sensacyjnego komiksu.
Daniel Craig w roli dowodzącego grupą Tewjego, pomimo prób psychologicznego niuansowania tej postaci, wydaje się żywcem przeniesiony z filmu o Jamesie Bondzie. Nic dziwnego, że tak banalnie wybrzmiewa porównywanie żydowskiego dowódcy do Mojżesza, który brawurowo przeprowadza swoich podopiecznych a to z getta do lasu, a to z jednej kryjówki do drugiej, a w końcu, w dopisanym epilogu - z lasu ku wolności. Również relacja Tewjego z bratem Zusem nie przekonuje ani jako motyw biblijnej rywalizacji braterskiej, ani jako dramat racji. Krwawa zemsta za śmierć rodziców czy scena przeprawy przez rzekę wprost pod gąsienice niemieckich czołgów (które zostają ostatecznie przez żydowskich partyzantów rozniesione!) - wszystko to ma uderzać w cytowany w filmie przesąd, wedle którego Żydzi mają talent do umierania, ale nie do walki. Zwick idąc za książką prof. Nechamy Tec, chciałby wymknąć się temu męczeńskiemu stereotypowi, ale robi to w taki sposób, że nawet nie znając faktów, odruchowo nie dowierzamy.
Z połączenia hollywoodzkich klisz, syjonistycznej mitologii i wygodnych przemilczeń powstał film tak schematyczny, że niewart nawet tego, by podpiąć doń jakiekolwiek spiskowe teorie. Film podrasowuje historię wyłącznie dla potrzeb widowiska, a powody jego powstania wydają się jak najbardziej przyziemne.
OPÓR ("Defiance") - reż. Edward Zwick, scen. Clayton Frohman, Edward Zwick, zdj. Eduardo Serra, muz. James Newton Howard, wyst. Daniel Craig, Liev Schreiber, Jamie Bell i inni. Prod. USA 2008.
