Brud w Kościele

Nie możemy mieć pretensji do mediów, że ostatnio tak wiele miejsca poświęcają przypadkom księży pedofilów lub domniemanych pedofilów. To jeszcze nic w porównaniu z tym, co się działo w USA czy Irlandii. Księża, świadkowie wiary, nauczający moralności – a jednocześnie dewianci... Jak o tym milczeć? Dodajmy: ten straszny dysonans wielu ludzi odpycha od Kościoła.

Kard. Joseph Ratzinger w medytacjach Drogi Krzyżowej odprawianej w Wielki Piątek 2005 r. w Koloseum napisał: „Ile brudu jest w Kościele, i to właśnie wśród tych, którzy poprzez kapłaństwo powinni należeć całkowicie do Niego!”. Oraz: „Także na Twoim polu widzimy więcej kąkolu niż zboża. Przeraża nas brud na szacie i obliczu Twego Kościoła. Ale to my sami je zbrukaliśmy! To my zdradzamy Cię za każdym razem, po wszystkich wielkich słowach i szumnych gestach. Zmiłuj się nad Twoim Kościołem”. W wywiadzie pt. „Światłość świata”, przeprowadzonym przez Petera Seewalda, Benedykt XVI mówił o tym, jak dotarła do niego wiedza o nadużyciach seksualnych duchownych: „To był dla nas wielki wstrząs. Nagle tak dużo brudu. To był naprawdę niemal krater wulkanu, z którego nagle doszło do erupcji ogromnej chmury brudu, wszystko pociemniało i pogrążyło się w brudzie”.

Benedykt XVI kontynuował rozpoczętą przez Jana Pawła II walkę z tą plagą. Stolica Apostolska wydała normy obowiązujące w całym Kościele. Promotor sprawiedliwości w Kongregacji Nauki Wiary prałat Charles Scicluna ujął je (w 2011 r.) w formie „dziesięciu przykazań”. Pierwszym jest troska o dobro dziecka. Watykan poleca lokalnym instytucjom kościelnym opracowanie kodeksów postępowania, które w jasny, szybki i skuteczny sposób pozwolą interweniować w przypadkach nadużyć. Nakazuje się też wyraźnie uwzględniać skutki niewłaściwego postępowania oraz współpracować z policją i wymiarem sprawiedliwości.


Głos Papieża i podejmowane przez Stolicę Apostolską działania dyscyplinarne przyniosły rezultaty. Ogromna większość spraw trafiających do Kongregacji (tam lokalni biskupi mają obowiązek je przekazywać) dotyczy przypadków dawnych.

13 listopada 2002 r. amerykańscy biskupi przyjęli zatwierdzony przez Stolicę Apostolską dokument „Konieczne normy postępowania diecezji bądź eparchii w sprawie zarzutów seksualnego wykorzystywania nieletnich przez księży i diakonów”. Może on być wzorcem dla innych episkopatów. I tak np. w punkcie 4. czytamy, że „po otrzymaniu informacji o zarzutach wobec księdza lub diakona przeprowadzone zostanie wstępne dochodzenie (...). Podjęte zostaną wszystkie stosowne kroki na rzecz obrony reputacji oskarżonego w czasie dochodzenia. Kiedy zostaną zgromadzone wystarczające dowody, poinformowana zostanie Kongregacja Nauki Wiary. Biskup zwolni oskarżonego z posługi lub też z urzędu kościelnego czy też sprawowanej funkcji, wprowadzi zakaz mieszkania w danym miejscu i publicznego udziału w sprawowaniu Eucharystii, aż do czasu ogłoszenia wyniku procesu”. Inny przepis: wystarczy pojedynczy, udowodniony w czasie procesu kanonicznego akt wykorzystania nieletniego, by winny został „na stałe zwolniony z posługi kościelnej, nie wyłączając wykluczenia ze stanu duchownego”.


We wszystkich dokumentach podkreśla się obowiązek pomocy ofiarom nadużyć duchownych. Przykładowo Konferencja Biskupów Austrii powołała w 2010 r. Fundację Ochrony Ofiar, która zapewnia środki na opłacanie kosztów terapii oraz odszkodowania.

Doświadczenie Kościoła w traktowaniu przypadków pedofilii duchownych w różnych krajach jest ogromne. Działania idą w trzech kierunkach: zapobiegania tego rodzaju przestępstwom, unikania nawet pozorów krycia winnych (odpowiedzialnością za brak reakcji Kościoła na sygnały o tego rodzaju zagrożeniu słusznie obciąża się biskupa) oraz pomocy ofiarom.

Naiwnością byłoby sądzić, że problem nie dotyczy Polski.

„Dzisiaj prześladowania Kościoła nie pochodzą z zewnątrz, lecz są wynikiem grzechów, którymi są nadużycia wobec nieletnich, popełniane przez duchownych”, powiedział (15 maja 2010 r.) Benedykt XVI.