MARCIN ŻYŁA: Kościół, w którym ksiądz stoi tyłem do wiernych i odprawia liturgię w niezrozumiałym języku – czy tak wyglądałyby dziś katolickie nabożeństwa, gdyby nie Sobór Watykański II? JOHN W. O’MALLEY SJ: To wcale nie jest takie oczywiste. Jeszcze przed Soborem rozpoczęto wprowadzanie zmian do liturgii – kiedy biskupi zjechali w 1962 r. do Watykanu, ten proces już trwał. Najważniejsze dokumenty o liturgii były przetłumaczone z łaciny. Kościół był po zmianach dotyczących obchodów Wielkiego Tygodnia, które w latach 50. XX w. wprowadził Pius XII. Co takiego zdarzyło się na początku lat 60., że konieczne stało się zwołanie nowego soboru? Za wszystkim stał Jan XXIII, który dysponował doświadczeniem współczesnego mu świata, jakiego nie miał przed nim żaden inny papież. W czasie I wojny światowej był kapelanem wojskowym. Następnie został...