Sto lat!

Muzyczny Festiwal Polskiego Radia miał dotąd wybranego bohatera i określony temat: muzykę Chopina, Moniuszki, Szymanowskiego, Lutosławskiego... Bohaterem jubileuszowego festiwalu była po prostu polska muzyka i Polskie Radio.

05.06.2005

Czyta się kilka minut

W programie znalazły się dwudziestowieczne utwory polskich kompozytorów zamówione na przestrzeni 80 lat przez radio, wśród wykonawców - radiowe orkiestry (NOSPR, Amadeus, Polska Orkiestra Radiowa). Festiwal był więc przeglądem tego, co wydarzyło się w polskiej muzyce w ubiegłym wieku; przypomnieniem i wydobyciem z milczenia, bo przecież ta właśnie muzyka nie stanowi głównego nurtu repertuarowego polskich filharmonii.

A szkoda, bo jest czego słuchać. Festiwal otworzył “Tren pamięci ofiar Hiroszimy" (1960) Krzysztofa Pendereckiego - utwór do dziś wywołujący dreszcz emocji, świeży, żywy, niesłychanie przejmujący. “Divertimento" (1978) Marka Stachowskiego pokazało, jak wiele straciliśmy po nagłej śmierci tego kompozytora. Podobnej kruchości muzycznej nie ma w tej chwili chyba nikt, kruchości jakby z Chopina, która nie rozpada się, nie niknie, tylko trwa spojona łukiem ze słuchaczami. Z dużą uwagą wysłuchałem “Sinfonietty 2" (1979) Aleksandra Tansmana oraz “Concerto giocoso" (1957) Michała Spisaka. Nie mogę jeszcze uwolnić się od dźwięków i formy “Adagia" (1954) Romana Palestra.

Festiwal przyniósł dwie premiery. Na otwarcie swoją “Symfonię 2003" (napisaną na zamówienie Minnesota Orchestra z okazji stulecia orkiestry) przedstawił wybitny dyrygent i kompozytor Stanisław Skrowaczewski. Daj Boże każdemu kompozytorowi tak cudowną zdolność i (pozorną) łatwość posługiwania się orkiestrą, grupami instrumentów, rozłożenia w czasie wszystkich potrzebnych akcentów i kulminacji. Zastanawia kolejne w ostatnich latach (“VII Symfonia" Krzysztofa Meyera!) adagiowe tempo finału, poprzez który kompozytorzy chcą uchwycić każdą upływającą chwilę, zatrzymać mijający czas. Na zamówienie Polskiego Radia nowy utwór napisał Zbigniew Penherski: jego “Małe kroniki smyczkowe" nie chcą nic zapisać ani opowiedzieć, ich celem jest “atrakcja czysto abstrakcyjna" (Andrzej Chłopecki).

Najważniejszym wydarzeniem był dla mnie koncert kameralny “Atelier" zaprogramowany przez prof. Michała Bristigera. Koncert-zderzenie, koncert-prowokacja, który - mam nadzieję - znajdzie ciągi dalsze. Na otwarcie usłyszeliśmy “Concerto d-moll" - transkrypcję na klawesyn solo “Koncertu skrzypcowego g-moll" Antonia Vivaldiego (ze zbioru “La stravaganza") w wykonaniu Liliany Stawarz. Dalej trzy barokowe duety wokalne (Benedetto Marcello, Francesco Durante, Giovanni Carlo Maria Clari) w XIX-wiecznej transkrypcji z fortepianem Polaka Franciszka Mireckiego. Pierwszą część zakończyła zjawiskowa dziewięciominutowa “Etiuda nr 7" Pascala Dusapina z 2001 roku.

Druga część koncertu była popisem olśniewająco energetycznego Lutosławski Piano Duo (Emilia Karolina Sitarz, Bartłomiej Wąsik). Zabrzmiały utwory na dwa fortepiany - “Adagio i fuga" Mozarta, “Lindaraja" Debussy’ego oraz “Sonata na dwa fortepiany i perkusję" Beli Bartóka (Jan Pilch, Stanisław Welanyk - perkusja). Otwierające “Concerto" Vivaldiego w klawesynowym zapisie zostało dopełnione przez fortepianową “Etiudę" Dusapina (świetnie wykonaną przez Edwarda Wolanina), duety wokalne odbiły się w muzyce na dwa fortepiany. Poza wszystkim, pomiędzy tymi utworami wytwarza się niepowtarzalna polifonia (“polifonia Bristigera") i słowa, moje słowa, nie mają w niej nic do gadania. Co zrobić, żeby te rytmy, dramaturgiczne wzory, układy i kontrasty weszły na stałe w życie muzyczne?

***

Z kuluarowych rozmów dowiadywałem się o pierwotnym programie festiwalu, który - poprzez nieuzasadnione cięcia budżetowe radiowych decydentów - został znacznie okrojony. Szkoda, że podczas jubileuszowego roku radiowego nie stać nas na prawdziwe święto muzyczne. Jeśli nie teraz, to kiedy? Na stulecie?...

VIII Muzyczny Festiwal Polskiego Radia “80 LAT NA ANTENIE" (15-22 maja):

BAIRD, BARTÓK, BUJARSKI, CLARI, DEBUSSY, DURANTE, DUSAPIN, ELSNER, GÓRECKI, KILAR, KNITTEL, KOSZEWSKI, LUTOSŁAWSKI, MARCELLO, MOZART, PALESTER, PENDERECKI, PENHERSKI, SKROWACZEWSKI, SPISAK, STACHOWSKI, SZYMANOWSKI, TANSMAN, VIVALDI. Wykonawcy: m.in. NOSPR (dyr. Stanisław Skrowaczewski), Sinfonia Varsovia (dyr. Jerzy Maksymiuk), Amadeus (dyr. Agnieszka Duczmal), Polska Orkiestra Radiowa (dyr. Jan Krenz). Studio Koncertowe PR im. Witolda Lutosławskiego, Kościół Św. Dominika w Warszawie.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 23/2005