Ręce króla mają moc uzdrawiania” – mówi w „Powrocie króla” stara Joreth i rzeczywiście Aragorn, dziedzic władców Gondoru, jeszcze przed koronacją leczy ofiary cienia Saurona. Tolkien, znawca średniowiecza, wiedział oczywiście, że wiara Joreth podzielana była kiedyś w Europie. Tyle że chodziło o konkretną dolegliwość: skrofuły, czyli ropne zapalenie węzłów chłonnych na szyi, zapewne na tle gruźliczym.

Wielki historyk francuski Marc Bloch, autor „Społeczeństwa feudalnego” (1940), współtwórca czasopisma „Annales” i patron szkoły historycznej wokół niego skupionej, zamordowany w 1944 r. przez nazistów, zjawisku wiary w cudotwórczą moc monarchów poświęcił monografię wydaną w 1924 r. To fascynujące i pionierskie dzieło nie było dotąd u nas tłumaczone. Obejmuje kilka wieków z dziejów Francji i Anglii, gdyż rytuał leczniczego dotykania skrofułów przetrwał (mimo głosów sceptyków) do...