Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Ręce króla mają moc uzdrawiania” – mówi w „Powrocie króla” stara Joreth i rzeczywiście Aragorn, dziedzic władców Gondoru, jeszcze przed koronacją leczy ofiary cienia Saurona. Tolkien, znawca średniowiecza, wiedział oczywiście, że wiara Joreth podzielana była kiedyś w Europie. Tyle że chodziło o konkretną dolegliwość: skrofuły, czyli ropne zapalenie węzłów chłonnych na szyi, zapewne na tle gruźliczym.
Wielki historyk francuski Marc Bloch, autor „Społeczeństwa feudalnego” (1940), współtwórca czasopisma „Annales” i patron szkoły historycznej wokół niego skupionej, zamordowany w 1944 r. przez nazistów, zjawisku wiary w cudotwórczą moc monarchów poświęcił monografię wydaną w 1924 r. To fascynujące i pionierskie dzieło nie było dotąd u nas tłumaczone. Obejmuje kilka wieków z dziejów Francji i Anglii, gdyż rytuał leczniczego dotykania skrofułów przetrwał (mimo głosów sceptyków) do XVIII wieku, a w XVII-wiecznej monarchii francuskiej należał do ceremonii szczególnie uroczystych. Jeszcze król Karol X w 1825 r., choć niechętnie, ugiął się przed tradycją. „Ta ostatnia – pisze Bloch – tak nieśmiała i z niewielkim entuzjazmem przyjęta próba wskrzeszenia chwały cudu królewskiego jest najlepszym świadectwem definitywnego upadku dawnej wiary w monarchię”.
Bo przecież w przypadku tego osobliwego zwyczaju chodzi o splendor władzy. Sięgnąć trzeba do źródeł sakralnego charakteru przypisywanego godności królewskiej i do roli rytuału namaszczenia. Poznać inne odmiany legendy o szczególnych mocach królów – a także na przykład siódmych synów (chodzi o ostatnie z ciągu siedmiu dzieci płci męskiej). Siódemka to liczba magiczna – magiczne źródła miał również związany z Wielkim Piątkiem angielski rytuał wytwarzania pierścieni uzdrawiających (cramp-rings). Za patrona leczenia skrofułów uznano we Francji św. Marcoula (Markulfa), żyjącego w VI wieku – stąd pielgrzymki, także królewskie, do jego relikwii...
Jacques Le Goff opatrzył dzieło mistrza obszernym wstępem, przypominając historię jego powstania, czasem rewidując jego tezy. I podkreślając, że dzięki „Królom cudotwórcom” Bloch stał się ojcem antropologii historycznej. ©℗
Marc Bloch KRÓLOWIE CUDOTWÓRCY STUDIUM O NADPRZYRODZONYM CHARAKTERZE PRZYPISYWANYM WŁADZY KRÓLEWSKIEJ ZWŁASZCZA WE FRANCJI I W ANGLII, przełożył Jan Maria Kłoczowski, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2023, ss. 540.
