KRZYSZTOF STORY: W 2020 r. w Polsce życie odebrało sobie 5165 osób. To więcej, niż zginęło w wypadkach drogowych. Co zrobić, by zmniejszyć tę liczbę?

DR ANNA BARAN, PSYCHIATRA I SUICYDOLOG: Najpilniejsze to przeznaczyć odpowiednie środki na naukę umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi i kryzysami. To wsparcie powinno dotyczyć szkoły, rodziny, zakładów pracy, jednostek pomocy społecznej i zdrowotnej. Takich umiejętności uczy np. bezpłatna aplikacja „12 stopni planu bezpieczeństwa”, którą teraz opracowujemy. Gdyby każda osoba powyżej 14. roku życia miała te umiejętności, udałoby się zmienić tę statystykę.

Od kilkunastu lat liczba samobójstw powoli, ale systematycznie spada.

W Polsce jest ona na poziomie średniej w UE, wspólny jest też spadkowy trend. Nie widać także, by pandemia miała to znacząco zmienić. Martwi wzrost samobójstw u osób młodych. Ważne jest nauczenie ich, jak konstruktywnie i „ekologicznie” radzić sobie z problemami. „Ekologicznie”, czyli bez „zaśmiecania” mózgu np. alkoholem czy narkotykami. Zachowania samobójcze są związane z przemijającymi zmianami w mózgu, wymagającymi odpowiednio wcześnie prowadzonych treningów, np. radzenia sobie z emocjami. Leki i tradycyjne formy psychoterapii nie wystarczą.

Po latach starań w Narodowym Programie Zdrowia znalazł się Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym. Jak Pani ocenia planowane działania?

Pozytywnie, to potrzebna zmiana. Program zawiera zadania, które rekomenduje też WHO, a badania potwierdzają ich skuteczność. Ten program zawiera współpracę z mediami, edukację, monitoring i badania zachowań samobójczych oraz działań profilaktycznych.

A co może zrobić zwykły człowiek?

Ktoś, kto udzieli pierwszej pomocy osobie w kryzysie, może uratować jej życie. Chodzi o pomoc emocjonalną: zauważenie takiej osoby, wysłuchanie bez osądzania, poświęcenie jej czasu i uwagi. Uratowanie komuś życia to jedno z najpiękniejszych przeżyć, które jest nam dane doświadczyć.

Telefon pomocowy dla dorosłych: 116 123, dla dzieci, młodzieży, rodziców i pedagogów: 800 800 605. Informacje: www.pokonackryzys.pl oraz https://zwjr.pl