Na skróty (25IX - 1X)

Ekonomicznie motywowana "orientacja na wydajność, instrumentalizowanie siebie i kontaktów z innymi nie zgadza się z indywidualizmem podkręcanym przez rynek, przez konsumpcję i reklamę, przez kulturę masową i panoszącą się wszędzie psychologię dla mas. Powszechny indywidualizm jest jedną z podstaw sukcesu ideologii liberalnej. Dla mnie streszcza się on w dążeniu do powszechnej samorealizacji, do kultu autentyzmu i obrony własnej tożsamości, samospełnienia, życia w zgodzie ze sobą i nade wszystko do przyznanego każdemu prawa do rozstrzygania o własnych celach i wartościach; o tym, na czym owa samorealizacja ma polegać. Prawo do samorealizacji zakłada postulat tolerancji. Skoro każdy ma prawo do samourzeczywistnienia wedle ustanowionych przez siebie wartości, to każdy zestaw wartości uznawany przez członków danej społeczności jest równoprawny i powinien być akceptowany podobnie jak każdy inny. Ale podczas gdy samorealizacja staje się zasadą urzeczywistnianą, tolerancja jest raczej postulatem albo obojętnością na inność. Lubimy kuchnię chińską i cygańską muzykę, ale im bardziej uprawiamy własny ogródek na sposób osobny, według własnych kryteriów i wartości, tym bardziej chcemy, by nasze życie miało jakiś ogólniejszy sens, by nasze wzory, nasza estetyka wpisywały się w ogólniejszy plan. Poszukujemy identyfikacji zbiorowych, szerszych odniesień dla naszego ogródka tym bardziej, im jest bardziej osobny. I wtedy kończy się tolerancja, bo nasz wzór, wypracowany przez nas zestaw wartości jest lepszy od innych. Czy ktoś widział tolerancyjnych ekologów, tolerancyjnych alterglobalistów, tolerancyjne feministki? - pyta Ireneusz Białecki na łamach "ResPubliki Nowej", w zorganizowanej przez redakcję debacie o zmierzchu liberalizmu. - Zasada, że demokracja polega na obronie praw mniejszości przed większością, znajduje słabe wsparcie. Każda większość, nawet jeśli nie jest faktyczną większością, chętnie ograniczy prawa mniejszości. I uzurpować będzie prawo do mówienia w imieniu większości, i to prawo może jej być przyznane przez opinię publiczną i media. Przykładem niech będzie PiS. Partia ta otrzymała pewnie nie więcej niż 20 proc. głosów uprawnionych do głosowania. Krucjatę moralną (lustracja, walka z układami i korupcją) prowadzi w imieniu większości. Kiedy mówi się o ograniczeniu wolności i wprowadzeniu kryteriów moralnych do polityki, warto zastanowić się, o jaką wolność i moralność chodzi. Moralność rewolucyjna, moralność wprowadzana i przywoływana przez polityków odwołuje się mocno do zawiści, zazdrości, karania, resentymentu. Co do wolności, to mam wrażenie, że doznania z nią związane są stresujące dla wielu. Wolność jako podstawa odpowiedzialności i wolność jako niezrealizowane możliwości bywa źródłem frustracji. Myślę, że ludzie jako wyborcy bardziej bronić będą wolności negatywnej, wolności od przymusu, mniej obstawać będą przy wolności pozytywnej i prawach mniejszości". Poza tym w kwartalniku m.in. fragmenty tłumaczenia "Radosnej wiedzy" Nietzschego autorstwa Małgorzaty Łukasiewicz oraz fascynujący artykuł Moniki Milewskiej o panowaniu i upadku Ceausescu - dyktatora, który swą władzę oparł na powszechnej inwigilacji obywateli. Do nagrody literackiej Angelus zostały nominowane książki: "Każdy przyniósł, co miał najlepszego" Mieczysława Abramowicza, "Dwanaście kręgów" Jurija Andruchowycza, "Spokój" Atilli Bartisa, "Białe na czarnym" Rubena Gallego, "Warunek" Eustachego Rylskiego, "Czas kóz" Luana Starovy oraz "Na przykładzie mojego brata" Uwe Timma. Przyznawana w tym roku po raz pierwszy nagroda w wysokości 150 tys. złotych - stworzona przez miasto Wrocław i redakcję "Rzeczpospolitej" - przeznaczona jest dla książek prozatorskich powstałych w języku polskim lub tłumaczonych na nasz język. Jury pod przewodnictwem Natalii Gorbaniewskiej wyłoni zwycięzcę 2 grudnia. Nowi dyrektorzy Opery Narodowej - Janusz Pietkiewicz (dyrektor naczelny) i Ryszard Karczykowski (artystyczny) zapowiedzieli na konferencji prasowej zwiększoną obecność utworów polskich (np. Szymanowskiego) i klasyki. Wśród premier pojawi się operowa wersja "Iwony, księżniczki Burgunda" z muzyką Zygmunta Krauzego, w repertuarze pozostaną też realizacje Mariusza Trelińskiego i Krzysztofa Warlikowskiego. Został rozstrzygnięty międzynarodowy konkurs na projekt Muzeum Tadeusza Kantora, mającego powstać przy ul. Nadwiślańskiej w Krakowie, na działce zajmowanej przez nieużywaną zabytkową elektrownię. Pierwszą nagrodę otrzymała praca autorstwa Stanisława Deńko, Piotra Nawary i Agnieszki Szultk, proponująca stworzenie konstrukcji przypominającej most przerzucony ponad elektrownią. Krzysztof Zanussi został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Republiki Włoskiej. W Muzeum Polskim w Rapperswilu odbyła się konferencja naukowa poświęcona życiu i twórczości Józefa Mackiewicza. W Muzeum przechowywane jest archiwum pisarza, którego zawartość - artykuły, listy, notatki i zdjęcia - została po raz pierwszy udostępniona badaczom wiosną tego roku. Laureatką tegorocznej Nagrody Kościelskich została Jolanta Stefko, poetka i prozaik. Urodzona w 1971 r., mieszkająca w w Lipowej koło Żywca, Stefko opublikowała tomy wierszy "Po stronie niczyjej" (1998), "Ja nikogo nie lubię prócz siebie" (2001), "Dobrze, że jesteś" (2006) oraz powieści "Możliwe sny" (2003) i "Diablak" (2006). O jej twórczości pisaliśmy w "Tygodniku" wielokrotnie, ostatnio recenzując "Diablaka" - zobacz: http://tygodnik.onet.pl/1563,1359374,dzial.html 14 października rozpoczyna się w stolicy III Międzynarodowy Festiwal Festiwali Teatralnych Spotkania. W programie 12 spektakli z 8 krajów, m.in. "Kuszenie św. Antoniego" Roberta Wilsona, belgijska adaptacja "Platformy" Michela Houellebecqa i odwołujące się do twórczości Canettiego widowisko Heinera Goebbelsa. W konkursie oscarowym Polskę reprezentować będzie film Sławomira Fabickiego "Z odzysku". TVP Kultura oraz TVN 24 zostały uhonorowane w Wenecji tzw. "satelitarnymi Oscarami", czyli telewizyjnymi nagrodami Hot Bird. Wyciągając wnioski z olbrzymiej popularności "Pasji" Mela Gibsona, hollywoodzkie studio 20th Century Fox zapowiedziało utworzenie swej filii o nazwie FoxFaith, która będzie produkować filmy dla chrześcijańskich fundamentalistów. Tę grupę docelową w Stanach Zjednoczonych szacuje się na około 100 mln osób. Minister obrony narodowej Radek Sikorski poparł pomysł występu w Afganistanie piosenkarki Doroty "Dody" Rabczewskiej i jej zespołu Virgin, mając nadzieję, iż - jak stwierdził - podniesie to morale stacjonujących tam polskich żołnierzy.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 41/2006

Podobne artykuły

Obraz tygodnia
Według badań przeprowadzonych przez Zakład Badań Czytelnictwa Biblioteki Narodowej w Warszawie około połowa Polaków w ogóle nie czyta książek. Jako osoby mające systematyczny kontakt z książką (przynajmniej siedem książek rocznie) ocenia się 17 proc. społeczeństwa.
W Stanach Zjednoczonych ukazały się wiersze zebrane Zbigniewa Herberta. 600-stronicowy tom "The Collected Poems 1956-1998" sprzedał się w nakładzie 15 tys. egzemplarzy i zbiera znakomite recenzje. "Gazeta Wyborcza" cytuje m.in. Charlesa Simica z "The New York Review of Books": "Choć Herbert nie zdążył otrzymać Nobla jak Miłosz czy Szymborska, z pewnością zasługuje na to, aby być w ich towarzystwie. Z tej trójcy jest poetą najbardziej oryginalnym i obdarzonym największym poczuciem humoru".
W Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie odbyła się prezentacja książki "Ewangelia według Judasza", której autorzy - poczytny pisarz Jeffrey Archer i biblista prof. F. Moloney - próbują przedstawić historię Jezusa z punktu widzenia Judasza. Książka trafi do księgarń 14 krajów, w Polsce wydał ją Rebis.
Nagrodę im. Karla Dedeciusa, przyznawaną po raz trzeci przez Fundację Roberta Boscha dla polskich tłumaczy literatury niemieckojęzycznej i niemieckich tłumaczy literatury polskiej, otrzymają w roku 2007 Tadeusz Zatorski i Martin Pollack. Tadeusz Zatorski jest autorem przekładów dzieł m.in. Heinricha Heinego, Heinricha Bölla, Maxa Webera oraz myśli i aforyzmów Georga Christopha Lichtenberga. Martin Pollack ma w swoim translatorskim dorobku książki Ryszarda Kapuścińskiego, Henryka Grynberga, Wilhelma Dichtera i Michała Głowińskiego.
Tymczasowym dyrektorem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie została Elżbieta Ofat, dotychczas odpowiedzialna za sprawy administracyjne i operacyjne placówki.
Obraz tygodnia
"Kiedy pada pytanie, co z kina Kieślowskiego pozosta­ło dzisiaj, mam odczucie, że jego postać i dzie­ło nie przestają drażnić, głównie chyba w śro­dowisku polskiego kina. Proponowałbym więc, żeby zo­stawić psychologiczne urazy i kompleksy, i dostrzec ogromną aktualność, nowocze­sność i piękno jego filmów. Ale może to, co najważniejsze - dostrzec ten potężny ładunek empatii... Wtedy może zaczniemy szczerze roz­mawiać, czego brakuje we współczesnej sztu­ce, a co jest w jego twórczości. Czasem spoty­kając się z interpretacją jego twórczości, łapię się za głowę: jakich strun on do­tykał! Równie często w tych tekstach zamiast opisu jego dzieła widzę jakąś psychodramę, autoanalizę, jakiś psychologiczny opis nie tyle tego, co jest na ekranie, ile problemów, z któ­rymi boryka się autor. Być może szczerość jego filmów, ich siła powodu­je, iż chciałoby się go zamknąć i otworzyć za 20 lat, bo byłoby łatwiej. Nie przeszkadzałyby pytania, które stawiał, tematy, które podej­mował, talent i pracowitość oraz uczciwość, które ewidentnie z jego utworów emanują - mówi Krzysztof Piesiewicz w dyskusji na temat filmów Krzysztofa Kieślowskiego ("Kino" nr 1/2006). - Być może te pojawiające się w Polsce głosy, że jego kino jest anachroniczne, to próba powiedzenia: dosyć z tym facetem, wystarczy! Chciałoby się go przeskoczyć i pójść dalej. My­ślę jednak, że w takim stanie emocji to się nie uda: nie zrobi się nic na jego miarę". Redakcyjną rozmową z udziałem także Natalii Korynckiej-Gruz, Katarzyny Taras, Konrada J. Zarębskiego i Stanisława Zawiślińskiego "Kino" inauguruje Rok Kieślowskiego, w którym obchodzić będziemy 10-lecie śmierci reżysera. Styczniowy numer miesięcznika ukazał się w odnowionej szacie graficznej. Znajdziemy w nim m.in. szkic Piotra Wojciechowskiego o "Harrym Potterze" oraz rozmowę z Agnieszką Odorowicz.
W wieku 88 lat zmarła Birgit Nilsson, wybitna szwedzka śpiewaczka operowa, legendarna odtwórczyni ról wagnerowskich, m.in. Brunhildy w "Pierścieniu Nibelunga" i Izoldy w "Tristanie i Izoldzie".
Paszporty "Polityki" otrzymali w tym roku: Rafał Blechacz (muzyka), Jan Klata (teatr), Robert Kuśmirowski (sztuki piękne), Marek Krajewski (literatura), Przemysław Wojcieszek (film), zespół Skalpel (estrada) oraz Paweł Dunin-Wąsowicz (kreator kultury).
W warszawskim Muzeum Narodowym trwa wielka monograficzna wystawa Józefa Pankiewicza, prezentująca ponad 500 dzieł artysty, którego 140. rocznica urodzin przypada w tym roku. "Trzeba chodzić po tej wystawie z pełną świadomością swoistości tego zjawiska, symptomatycznego dla polskiej sztuki, rzadko radykalnej, rzadko przecierającej szlaki całkiem nowe. Ale trzeba je docenić" - pisze Dorota Jarecka. Obok - recenzja Bogusława Deptuły.